Φιλοσοφία & τέχνη του LRF από την Ιαπωνία του 19ου αιώνα, στο σύγχρονο κόσµο
Πάρτε στο χέρι σας ένα καλάµι του LRF µε c.w. όχι πάνω από 10γρ. Τεντώστε το χέρι σας, µείνετε ακίνητοι, συγκεντρωθείτε στο καλάµι και παρατηρήστε τι θα συµβεί. Σε λίγο θα δείτε πως όλο το καλάµι, και ειδικά η ευαίσθητη µύτη του, πάλλεται στους χτύπους της καρδιάς σας.
Στον ίδιο ρυθµό µε εκείνον τον σπουδαίο µου που πολύ απλά µάς κρατάει στη ζωή. Κατά κάποιον τρόπο το καλάµι έχει γίνει µια προέκταση του σώµατός µας, η οποία µεταφέρει ενδείξεις από τις ζωτικές µας λειτουργίες έξω από αυτό.
Πολλοί στοχαστές του παρελθόντος από την αρχαία Ελλάδα έως την Άπω Ανατολή, θα περιέγραφαν αυτό το γεγονός όχι µόνο ως µια προέκταση του σώµατος, αλλά και του πνεύµατος. Ειδικά στην Άπω Ανατολή, το ταξίδι του πνεύµατος προς τον «έξω κόσµο» µέσω ενός σπαθιού, ενός βέλους, ενός πινέλου, ενός καλαµιού ψαρέµατος, είναι µια ιδέα ιδιαίτερα αγαπητή στην κουλτούρα. Εκείνη που θεωρεί τον εαυτό και το σύµπαν εν δυνάµει συγκοινωνούντα δοχεία.
O σύγχρονος κόσµος έχει πάρει από την Άπω Ανατολή -και ειδικά από την Ιαπωνία- πολλές ιδέες και πρακτικές, και τις έχει αναπτύξει ως εργαλεία αναζήτησης νοήµατος. Σε αυτό το άρθρο θα µιλήσουµε για τη σχέση του LRF, µιας πολύ ιδιαίτερης πρακτικής ψαρέµατος που µας έρχεται από την Ιαπωνία. Με τα µονοπάτια εκείνα µιας ξεχασµένης αλλά αναγκαίας -ιδιαίτερα στην εποχή µας- εσωτερικής αναζήτησης.
Το Ζεν και το Ψάρεµα
Γνωρίζουµε πλέον και επιστηµονικά πως η έδρα του «σώµατος» και του «πνεύµατος», είναι ένα και το αυτό: ο ανθρώπινος εγκέφαλος. Η µελέτη του µας έχει αποκαλύψει καταπληκτικά πράγµατα. Ο κορυφαίος Ινδός νευροεπιστήµονας Βιλάιανουρ Ραµατσάντραν, καθηγητής στο Πανεπιστήµιο της Καλιφόρνιας στο Σαν Ντιέγκο, βλέποντας τη µύτη του καλαµιού µας να πάλλεται στον ρυθµό της καρδιάς µας και ακούγοντας τη σκέψη περί προέκτασης του εαυτού µας στον έξω κόσµο µέσα από ένα αντικείµενο, θα µας παρέπεµπε στο τελευταίο του βιβλίο «Φαντάσµατα στον εγκέφαλο».
Εκεί µαθαίνουµε πως ο νου µας έχει τη δυνατότητα να συνδέεται µε άψυχα αντικείµενα του περίγυρου µε έναν τρόπο εντυπωσιακό, ο οποίος όντως έχει αποδειχθεί πειραµατικά και µπορεί να µας κάνει να απορούµε για την ίδια την αντικειµενική µας εµπειρία. Η προέκταση του νου µας σε πράγµατα έξω από τα σωµατικά µας όρια, καθώς και ο αντίκτυπος των πραγµάτων στον νου, είναι επιβεβαιωµένο γεγονός. Υπάρχει µια βαθιά σχέση µεταξύ όλων αυτών.
Τι σχέση έχουν όµως όλα αυτά µε το ψάρεµα;
Ο κάθε ψαράς που έχει αγαπήσει πραγµατικά την ασχολία αυτή, µπορεί να απαντήσει το ερώτηµα. Η απάντηση βρίσκεται σε εκείνη τη στιγµή που η επαφή µας µε τη θάλασσα είναι τόσο απόλυτη ώστε να νιώθουµε πως αποκτούµε αρµονία κοντά της, πως ηµερεύει το πνεύµα µας, πως γινόµαστε ένα µε αυτήν. Με εργαλεία ένα καλάµι, µια πετονιά, ο καθένας από εµάς µπορεί να ξεκλειδώσει ένα άλλο επίπεδο ύπαρξης, πολύ διαφορετικό από αυτό στο οποία µας σπρώχνει η αγχωτική, δύσκολη καθηµερινότητα.
Απλοί ψαράδες θα ακούσετε να λένε περίτεχνες φράσεις, πως καθώς ψαρεύουν «σταµατάει ο χρόνος», «κάνουν ψυχοθεραπεία», «αδειάζει το µυαλό τους» από έγνοιες, «ηρεµούν», «χάνονται». Αυτές οι φράσεις, τις οποίες συναντάει κανείς και σε µυστικιστικά κείµενα κάθε εποχής και λαού, δεν έχουν τίποτα το υπερβολικό ή ψεύτικο µέσα τους, αλλά αποτελούν κυριολεξίες. Για να δούµε όµως το πώς, µε αφορµή το LRF.
H ιστορία µας ξεκινάει το 1880 στο χωριό Kawakitamatchi της Ιαπωνίας. Εκεί έµελλε να γεννηθεί o Awa Kenzo, ένας από τους σπουδαιότερους δασκάλους της παραδοσιακής τέχνης της Ιαπωνικής τοξοβολίας (kyudo). Τέσσερα χρόνια αργότερα, το 1884, στην άλλη άκρη του κόσµου, στη Χαϊδελβέργη της Γερµανίας, θα γεννηθεί ένας Ευρωπαίος που έµελε να γίνει ο πιο γνωστός µαθητής του Awa Kenzo, ο Eugen Herrigel. To 1924 o Ηerrigel θα διδάξει φιλοσοφία στην Ιαπωνία, στο Αυτοκρατορικό Πανεπιστήµιο του Tohokou, και θα ζητήσει από το διάσηµο και εκκεντρικό δάσκαλο Kenzo να του διδάξει την τέχνη της τοξοβολίας.
Ο Herrigel είναι ενθουσιώδης θαυµαστής του Ιαπωνικού πολιτισµού. Μέσα από τον οποίο πιστεύει πως θα καταλάβει καλύτερα την επιστήµη του και ιδιαίτερα το χριστιανικό µυστικισµό του Μεσαίωνα. Πηγαίνει κοντά στον Kenzo σαν µαθητής που µε µεγάλη ευλάβεια θέλει να µάθει κάτι περισσότερο από το να ρίχνει µε ακρίβεια βέλη σε έναν στόχο. Έχει καταλάβει πως για τον Kenzo -όπως και για ένα µεγάλο κοµµάτι της Ιαπωνικής διανόησης-, η τοξοβολία είναι µια από τις ενασχολήσεις εκείνες στις οποίες αν δοθεί κανείς µε όλη του την ενέργεια. Μπορεί να οδηγηθεί σε κάποιου είδους πνευµατική τελειότητα. O Herrigel θα κρατήσει σηµειώσεις από τη µαθητεία του κοντά στον Kenzo. Τις οποίες θα συγκεντρώσει στο βιβλίο του «Το Ζεν στην τέχνη της τοξοβολίας» που εκδίδεται το 1936.
To βιβλίο αυτό θα ασκήσει τεράστια επιρροή στο πως αντιµετωπίζει η ∆ύση όχι µόνο την τοξοβολία στην Ιαπωνία, αλλά και το σύνολο των καλών τεχνών και της θρησκευτικής ή πνευµατικής ζωής, ιδιαίτερα του Ζεν. ∆ίχως υπερβολή, το βιβλίο αυτό θα αλλάξει τον τρόπο που αντιµετωπίζεται η Ιαπωνία από τον 19ο αιώνα και έπειτα, όχι µόνο από τους ∆υτικούς, αλλά και από τους ίδιους τους Ιάπωνες. Το Ζεν στηρίζεται πάνω στο διαλογισµό, και έχεις τις ρίζες του (όπως και τόσα άλλα πράγµατα στην ‘Απω Ανατολή) στην Ινδία. Ο Kenzo φαίνεται να µην ενδιαφέρεται τόσο για τη θρησκευτική διάσταση του Zen, κι όµως παραδέχεται πως η τοξοβολία είναι Ζεν, ενώ το ίδιο επιβεβαιώνει ο Heriggel και πολύ άλλοι µετέπειτα µελετητές του έργου του.
Φτάσαµε, λοιπόν, σε ένα σηµείο, να διαβάζει κανείς σε σύγχρονες δυτικές ιστοσελίδες µεγάλα άρθρα για τη σχέση του Ζεν και του ψαρέµατος. Παγκοσµίως γνωστοί επαγγελµατίες του ψαρέµατος, όπως ο Christopher Rowness, αφιερώνουν µέρος της αρθρογραφίας τους πάνω στη σχέση της τέλειας βολής και του Zen, αναλύοντάς την επίσης σε διαλέξεις, σεµινάρια και παρουσιάσεις. Ακόµα και σε πανεπιστήµια όπως το Penn Arts & Sciences, καθηγητές και λάτρεις του ψαρέµατος όπως ο Paul Hedrickson, µιλούν για θέµατα όπως «Το Fly-Fishing σαν µια εµπειρία Zεν». Τι είναι τελικά αυτό το Zεν; Είναι τόσο «ξένο» προς τη δική µας, εγχώρια κουλτούρα, τόσο άγνωστο κι εξωτικό;
Είναι τροµερά δύσκολο να εξηγήσει κανείς τις ιδέες αιώνων µέσα σε λίγες παραγράφους. Κι όµως µερικές φορές οι τροµερά σπουδαίες ιδέες µπορούν να περιγραφούν σε λίγες λέξεις ή ακόµα και µέσα από τη σιωπή. Το Ζεν πλέον έχει καταλήξει να περιγράφει τόσα πολλά πράγµατα. Όλα τους όµως έχουν έναν κοινό άξονα όταν µεταφερθούν στην πρακτική του ψαρέµατος.
Από την Ιαπωνία του ajing, στην Αµερική του fly fishing, και από το casting στο spinning. Αν θέλαµε να συνοψίσουµε µερικές βασικές ιδέες, αυτές θα ήταν οι εξής : Ηρεµία, Αγώνας για µια εσωτερική αρµονία. Συγκέντρωση σε ένα πράγµα, και σε τόσο βάθος που αυτό το πράγµα και ο εαυτός µας να γίνονται ένα, Συγκέντρωση και Τελειοποίηση µιας τέχνης, Κατανόηση του εαυτού και της θέσης του στο σύµπαν, όπερ σηµαίνει να κατανοήσουµε πως ουσιαστικά είµαστε ένα µε τη Φύση.
Για να γίνουν όλα αυτά, πρέπει να σκεφτούµε τα προβλήµατα που µας απασχολούν στο πραγµατικό τους µέγεθος. Να βρούµε χρόνο να το κάνουµε αυτό και να φτιάξουµε χρόνο µέσα στον οποίο θα µπορούµε να σκεφτούµε καθαρά, αφού πρώτα ξεπλυθούµε από τη σκόνη των καθηµερινών προβληµάτων και αποµακρύνουµε από το µυαλό µας όλα τα περιττά και ασήµαντα. Να µην αποτελούν πια η τέχνη και οι ενασχολήσεις µας αυτοσκοπό, αλλά το µέσο για να ευοδωθούν οι παραπάνω επιδιώξεις µας…
Τι µας θυµίζουν όλα αυτά;
Εµένα πάντως µου θυµίζουν τις κουβέντες των ψαράδων µε τους οποίους συναναστρέφοµαι καθηµερινά, οι οποίοι ορκίζονται πως µέσα από το ψάρεµα ηρεµούν την ψυχή τους και σκέφτονται πιο καθαρά, σε ένα περιβάλλον όπου ο χρόνος µοιάζει να έχει παγώσει. Μου θυµίζει τους φίλους µου οι οποίοι µε το ψάρεµα έχουν την ευκαιρία να πάρουν ανάσες από την καθηµερινότητα, να συγκεντρωθούν βαθιά και µε όλο τους το µυαλό σε µια ενασχόληση κοντά στη Φύση, και νιώθουν ωραία όταν προχωρούν τις γνώσεις και την τεχνική τους.
Είναι εκείνοι που όταν ψαρεύουν «χάνονται» στο γαλάζιο, αδειάζουν το µυαλό τους και το ξεκουράζουν, παίρνουν δύναµη και στοχάζονται τόσο βαθιά, ώστε µερικές φορές φτάνουν σε αποφάσεις σηµαντικές για την ίδια τους τη µετέπειτα ζωή. Είναι Ζεν αυτό; ∆εν έχει σηµασία πως θα το πούµε. Ανάλογα µε τους καιρούς και τα πιστεύω του καθενός οι λέξεις αλλάζουν. ∆ύσκολα όµως µπορεί να πει κανείς πως αλλάζει και η επίµονη ουσία της ανθρώπινης αναζήτησης νοήµατος και ευτυχίας.
Τεχνικές και τέχνη του LRF
Ο άνθρωπος κάποτε έβρισκε τροφή σπάνια και µάλιστα µε κίνδυνο της ζωής του. Από εκείνες τις µακρινές εποχές (για ορισµένους ανθρώπους στα φτωχά µέρη του κόσµου ακόµα ισχύουν, ας µην το ξεχνάµε) έχουν χαραχθεί µέσα µας ορισµένες πεποιθήσεις. Το µεγαλύτερο θήραµα και αλίευµα είναι το καλύτερο. Ο πιο δυνατός κυνηγός θα τραφεί καλύτερα. Θα εξασφαλίσει ταίρι πιο εύκολα και θα διαιωνίσει τα γονίδιά του. Ενώ θα χαίρει µεγαλύτερης αναγνώρισης και αποδοχής, και θα κατέχει εξέχουσα θέση εντός της οµάδας/κοινωνίας.
Οι εποχές έχουν αλλάξει, όµως τα αποµεινάρια περασµένων καιρών καλά κρατούν. Η εξίσωση µεγαλύτερο ίσον καλύτερο, σε πολλούς τοµείς ακόµα µας άγει και µας φέρει σαν έρµαια. Και πολλές φορές µας κάνει δυστυχείς. Στο ψάρεµα ισχύει το ίδιο. Το τεράστιο ψάρι θα προκαλέσει περισσότερο την ψαρευτική κοινότητα, παράγοντας µαζικά αδρεναλίνη και συσσωρεύοντας «likes». Η βιοµηχανία του θεάµατος από τα αρχαία χρόνια επιβραβεύει πάντοτε και ευκολότερα την ποσότητα. Και πολύ σπάνια κάθεται να σκεφτεί την ποιότητα και την ουσία. Τα πρότυπα που προβάλλονται από την εξουσία και από την κοινωνία, σπρώχνουν τον άνθρωπο σε ένα µάταιο παιχνίδι. «Βγάλε ένα µεγάλο ψάρι, ένα µεγαλύτερο, ένα ακόµα πιο µεγάλο, µόνο τότε είσαι πετυχηµένος. Μόνο τότε είσαι ψαράς, βγάλε κι άλλα πολλά. Όσο περισσότερα τόσο καλύτερα, τόση µεγαλύτερη αποδοχή».
Οι ψυχολόγοι και οι ειδικοί των επιστηµών του ανθρώπου έχουν ορίσει το φαινόµενο αυτό και το έχουν περιγράψει σε άπειρες µελέτες. Αυτό που µας αρέσει και µας φαίνεται άξιο, δεν πηγάζει από µέσα µας. Αλλά από εντολές τις οποίες δεχόµαστε από µικροί. Αυτές που καλούµε «κοινωνικές επιταγές» και τις οποίες τις έχουµε µέσα µας σαν σιγουριά και σαν ταυτότητα. Δίχως να είναι δικές µας. Αυτό το κυνήγι τελικά δεν έχει τέλος, είναι γεµάτο άγχος, γίνεται αυτοσκοπός και οδηγεί στην έλλειψη νοήµατος και στη θλίψη του ανικανοποίητου.
Σε µια ψαρευτική εξόρµηση µε µόνο σκοπό το µεγαλύτερο ψάρι, ακόµα και αν τον πετύχουµε, αυτός ακυρώνεται στην επόµενη εξόρµηση: πρέπει να βγάλουµε το ίδιο και µεγαλύτερο… ∆εν είναι προφανές ότι αυτό δεν οδηγεί πουθενά; Και αν ακόµα οδηγήσει στην «καταξίωση» και στην αποδοχή, τελικά αυτό πόσο καλύτερους ανθρώπους µας κάνει;
Όµως το είδος µας έχει φτιάξει και άλλα πράγµατα. Τέχνη, διανόηση, φιλοσοφία, τρόπους να αντιµετωπίζει τα θεµελιώδη προβλήµατα και να πηγαίνει παρακάτω. H Iαπωνία µέσω των Kenzo και Ηerrigel δίδαξε το Ζεν στον κόσµο. Και κατάφερε να εφαρµόσει τις αρχές του σε µια ψαρευτική φιλοσοφία απαράµιλλης ποιότητας. Το LRF περιγράφεται από πολλούς Ιάπωνες (όπως οι δυτικοί περιγράφουν το Fly-Fishing) ως µια Zεν πρακτική. Πιστεύω πως αυτό συµβαίνει γιατί το LRF ως τεχνική ψαρέµατος ταιριάζει καλύτερα σε µια ανθρωπότητα µε συνείδηση του εαυτού της µέσα στον κόσµο. Είναι ένα ψάρεµα που αντιστέκεται θα λέγαµε στην αρχαία επιταγή «µεγαλύτερο ίσον καλύτερο».
Στο LRF τα πράγµατα αντιστρέφονται. Το µέγεθος του αλιεύµατος και η ποσότητα παύουν να είναι ζητούµενα. Αντίθετα στην καρδιά της φιλοσοφίας του LRF βρίσκεται η κατανόηση της τεχνικής του ψαρέµατος και η τελειοποίησή της. H επαφή µε τη θάλασσα και τα πλάσµατά της ως µέσο ψυχικής ισορροπίας. Και αυτό ισχύει τόσο στο «παραδοσιακό» ιαπωνικό LRF (ajing, mebaring, kurodaing), όσο και στα δηµοφιλή «δυτικά» του παρακλάδια (π.χ. Microfishing, HRF, Ultra Light Spinning κτλ). Τελειοποίηση σηµαίνει παρατήρηση, στοχασµός. Πολλοί λένε -και δεν ψεύδονται- πως όντως το LRF είναι και για µεγάλα αλιεύµατα. Θαρρώ όµως πως το LRF ειδικότερα, µέχρι να µας οδηγήσει στο µεγάλο ψάρι µας δίνει κάτι σπουδαιότερο: τη δυνατότητα της ενδοσκόπησης. Της συγκέντρωσης της ψυχής µας στα ουσιώδη.
∆ίχως το άγχος της «ψαριάς», µπορούµε να αφουγκραστούµε τη Φύση και να στραφούµε εντός µας και εντός της. Το LRF µας δίνει την σπάνια δυνατότητα να µάθουµε να φιλοσοφούµε. Και αυτό σιγά-σιγά µε άσκηση και υποµονή ίσως περάσει σε όλο µας το βίο…
To πραγµατικό «τρόπαιο»
Πριν λίγο καιρό είδα ένα ντοκυµαντέρ που µε συγκλόνισε. Ένας Ιάπωνας ήταν καθισµένος οκλαδόν σε ένα µεγάλο φουτόν. Το δωµάτιο στο οποίο βρισκόταν ήταν άδειο, οι τοίχοι λευκοί. Ένα µπονσάι µόνο σε µια άκρη. Ντυµένος και εκείνος στα λευκά, ήταν συγκεντρωµένος απόλυτα σε µια γυάλα µπροστά του. Μέσα στη γυάλα υπήρχαν τέσσερα µικροσκοπικά ψάρια, γόνοι σχεδόν διάφανοι. Με ένα µικροσκοπικό, περίτεχνα κατασκευασµένο καλάµι στο χέρι, ο Ιάπωνας ψάρευε τα ψαράκια. Με πετονιά από µετάξι απίστευτα µικρής διατοµής και µε αγκίστρια που τα έφτιαχνε ο ίδιος… στο µικροσκόπιο. ∆όλωµα, προνύµφες οι οποίες µόλις και φαίνονταν.
Για να ψαρέψει έτσι ο πρωταγωνιστής του ντοκυµαντέρ, έπρεπε να ασκήσει τη µέγιστη προσοχή µε τις λεπτότερες κινήσεις. Να ξοδέψει πολύ χρόνο κινούµενος µε απόλυτη ακρίβεια, αργά σαν σε αιωνιότητα. Περιέγραφε αυτή του την Ζεν εµπειρία ως κάτι το µυστικιστικό. Την περιέγραφε ως κάτι που τον βοηθάει να συγκεντρωθεί, να σκεφτεί, να «χαθεί». Στην αρχή γέλασα, ύστερα ζήλεψα αυτόν τον άνθρωπο. Φαινόταν από το ψάρεµα του τόσο ήρεµος και ικανοποιηµένος, όσο εγώ δεν ήµουν ποτέ.
Yπάρχει και η ιστορία ενός άλλου γέροντα. Του µαστρο-Φίλιππα από την Κάλυµνο, ο οποίος πήγαινε µε τις ώρες και ατένιζε τη θάλασσα τάχα ψαρεύοντας απίκο. Ενώ όλοι ήξεραν πως τις περισσότερες φορές δεν έβαζε καν δόλωµα στο αγκίστρι του.
Είχαν κάτι να µου διδάξουν όλα αυτά;
Όλες αυτές οι ιστορίες, καθώς και βιώµατα από την παιδική µου ηλικία, µε έκαναν να στραφώ στο LRF. Αρχικά για τη φινέτσα του, το βαθµό δυσκολίας του και την εµπειρία που δίνει σε κάποιον που ενδιαφέρεται για την τέχνη του ψαρέµατος. Και στη συνέχεια για την ουσία της πραγµατικής του φιλοσοφίας.
Όταν ψαρεύω LRF µε τον ελαφρύ, απέριττο εξοπλισµό µου, νιώθω όντως πως έχω την ευκαιρία να στείλω το µυαλό µου εκεί στα βάθη. Το σώµα µου είναι ξεκούραστο, το βάρος µηχανισµού, καλαµιού, τεχνητών είναι ελάχιστο. Βάζω το νου µου να περάσει από το χέρι µου στο καλάµι. Από εκεί στο νήµα, στο παράµαλλο και τέλος στο τεχνητό. Με το να µη µε νοιάζει το ψάρι που θα βγει, µπορώ να ανασαίνω αργά. Συγκεντρώνοµαι. ∆ίνω όλο το χρόνο του κόσµου σε αυτό που κάνω.
Παρατηρώ γύρω µου δίχως άγχος για τίποτα. Ανασαίνω αργά. Παρατηρώ γύρω και µέσα µου. ∆ε µε νοιάζει πια τι θα πει κανείς γι’ αυτό που κάνω. ∆ε µε νοιάζει αν θα µου χαλάσει κανείς την εξόρµηση. Αν θα βρω δίχτυα στη ψαρεύτρα µου, αν θα έχει άλλο κόσµο. Αν θα «βγάλω τις βενζίνες» και τα έξοδα πηγαίνοντας ένα ψάρι στο σπίτι. Όχι τέτοιες σκέψεις που δηλητηριάζουν και αγχώνουν. Είµαι εγώ, η θάλασσα και τα πλάσµατά της. Και αυτά τα πράγµατα είναι ένα!
∆εν είµαι ο δυνάστης, ο «φονιάς», ο «σφαγέας», ο πετυχηµένος ψαράς που κάτι έχει να δείξει. Σίγα-σιγά τα πράγµατα απλοποιούνται. Εγώ, όσοι αγαπάω και όσα µε απασχολούν, τα όµορφα και τα άσχηµα. Μέχρι που δε µένει τίποτα. «Αδειάζω», όπως θα έλεγε ένας φίλος µου, αφήνω το κύµα να µε παρασύρει στο ρυθµό του παρατηρώ τα βράχια. Σκέφτοµαι µε το νου µου το τεχνητό µου. Λογαριάζω τις κινήσεις των ψαριών που του επιτίθενται, µαθαίνω τις συνήθειές τους γιατί είµαι συγκεντρωµένος.
Αν χτυπήσει ψάρι, το βγάζω ήρεµα. Το φωτογραφίζω ως ενθύµιο της οµορφιάς του και το απελευθερώνω. ∆ίνω στη θάλασσα χώρο να γεµίσει το κενό µέσα µου µε τη γλύκα της ύπαρξης. Και µε µια καινούρια δύναµη να αντιµετωπίσω τον κόσµο. Είναι µια σχέση ισότητας και όχι σχέση άρπαγα και θύµατος. ∆ε συµβαίνει πάντα. Όµως όταν συµβεί, νιώθω ότι ψάρεµα εκείνη τη µέρα άξιζε τον κόπο.
Είναι αυτό µια Zεν εµπειρία; Είναι αυτό που δίδασκε ο Κenzo, αυτό που έψαχνε να περιγράψει ο Ηerrigel. Αυτό που ο Μάρκος Αυρήλιος θα έθετε σε πλαίσια στωικότητας. Αυτό που οι χριστιανοί µυστικιστές θα έθεταν ως «αρπαγή» και οι επιστήµονες θα ονόµαζαν «εγκεφαλικό συγχρονισµό» ή «mindfulness»;
∆εν µπορώ να απαντήσω σε αυτές τις ερωτήσεις. Για το µόνο που είµαι βέβαιος είναι το εξής. Ο κάθε ένας από εµάς, µπορεί να χρησιµοποιήσει το ψάρεµα για να βγάλει το µεγαλύτερο «τρόπαιο» από όλα. Να γυρίσει στο σπίτι του καλύτερος άνθρωπος!
Βιβλιογραφία – Πηγές
• V. S. Ramachandran & Sandra Blakeslee, «Φαντάσµατα στον Εγκέφαλο, Ερευνώντας τα Μυστήρια του Νου», Πανεπιστηµιακές Εκδόσεις Κρήτης, Hράκλειο: 2004.
• Υamada Shoji, “The Myth of Zen in the Art of Archery”, Japanese Journal of Religious Studies, 28/1-2, Tokyo: 2001.
• Eugene Herrigel, “Die ritterliche Kunst des Bogenschiessens” Zeitschrift für Japanologie 2/4. 193-212, Nippon: 1936.
• Paul Hendrickson, “Why Flyfishing is a Zen Experience”, Penn Arts & Sciences Short Lectures, στο: https://vimeo.com/41857435.
• Christopher Rowness, “The Perfect Loop” στο: www.christopherrwoness.com
• Jerome Cramer, “ Zen and the Art of Fly-fishing”, Time Magazine, Jun 24, 2001.
