Ψαροσύνη: Δημιουργώντας ένα «Ψαρευτικό Ημερολόγιο Πεδίου»
Στην ανθρωπολογία, την κοινωνική λαογραφία και σε άλλες ανθρωπιστικές επιστήµες, υπάρχει µια µέθοδος που λέγεται «συµµετοχική παρατήρηση». Για να κατανοήσει το τι συµβαίνει σε µια οµάδα ανθρώπων, ο επιστήµονας πρέπει να την προσεγγίσει, να περάσει ατέλειωτες ώρες κοντά της, να συζητήσει µε όσο το δυνατόν περισσότερα µέλη της, να ζήσει µαζί τους. Όλη του αυτήν την εµπειρία, την καταγράφει συνήθως σε ένα «ηµερολόγιο πεδίου».
Υπάρχουν πολλοί τρόποι να γίνει αυτή η καταγραφή, θα λέγαµε όµως πως το σηµαντικό είναι να καταγράφονται καθηµερινά στο ηµερολόγιο πεδίου σκέψεις, δεδοµένα, συναισθήµατα, όλα δηλαδή όσα κάνουν εντύπωση στον ερευνητή. Το ηµερολόγιο πεδίου είναι κάτι σαν την µνήµη του: η έρευνα διαρκεί πολλά χρόνια, και τα όσα συµβαίνουν είναι τόσο πυκνά, που είναι αδύνατον να τα θυµάται κανείς. Η ιδέα λοιπόν για ένα αντίστοιχο «ψαρευτικό» ηµερολόγιο πεδίου, µού γεννήθηκε σχετικά αβίαστα. Πώς όµως οργανώνει κανείς κάτι τέτοιο; Και τελικά τι αξία µπορεί να έχει;
Η επιστήµη βασίζεται πάνω στην αποδεδειγµένη γνώση. Για να αποκτήσει κανείς γνώση, πρέπει να έχει δεδοµένα τα οποία έχουν συλλεχθεί µε συνέπεια και ακρίβεια. Στο ψάρεµά µας, είτε το αντιλαµβανόµαστε, είτε όχι, ερχόµαστε σε επαφή µε τη θάλασσα και τα πλάσµατά της µέσα από µια πλειάδα πληροφοριών και ερεθισµάτων που εκπέµπονται από τη φύση προς εµάς. Αυτές οι πληροφορίες, ακόµα και αν δεν τις συλλέγουµε συστηµατικά, συσσωρεύονται µέσα µας και εκφράζονται σε αυτό που λέµε «πείρα». Η «πείρα», η «εµπειρία», πολλές φορές είναι άφατη, και δεν είναι τίποτα άλλο παρά µια γενική αίσθηση που µας κατευθύνει σωστά οποτεδήποτε έχουµε την ανάγκη να κάνουµε ειδικές επιλογές. Κάποτε αυτό ονοµάστηκε «docta ignoratia», στις µέρες µας θα το λέγαµε «µαστοριά». Τι συµβαίνει όµως όταν τα όσα εκπέµπονται προς τα εµάς, συλλέγονται συστηµατικά; Τότε µπαίνουµε στα «χωράφια» της επιστήµης και των πορισµάτων που στηρίζονται στα δεδοµένα. Τότε µπορούµε να µιλήσουµε µε µεγαλύτερη ακρίβεια σχετικά µε το γιατί ορισµένα γεγονότα και επιλογές έχουν έτσι και όχι αλλιώς.
«Ψαρευτικό Ηµερολόγιο Πεδίου»
Το Ψαρευτικό Ηµερολόγιο Πεδίου είναι ένας συγκροτηµένος τρόπος να συλλέξουµε τις πληροφορίες που αντλούµε βιωµατικά από το ψάρεµα, να τις οργανώσουµε και να εξάγουµε από αυτές στιβαρά συµπεράσµατα.
Τι µορφή έχει ένα Ψαρευτικό Ηµερολόγιο Πεδίου; Καλό θα ήταν να έχει ηλεκτρονική µορφή, ένα φύλλο excel ή word αρκεί. Αν έχουµε περάσει στον υπολογιστή µας τις πληροφορίες που συλλέγουµε, τότε µπορούµε µε µεγάλη ευκολία όταν θα έχουν σωρευτεί πάρα πολλές, να τις συνδυάσουµε, να τις ανακαλέσουµε και µε τα όσα µας προσφέρει η τεχνολογία, να τις «διαβάσουµε» σωστά. Τα κινητά τηλέφωνα πλέον δίνουν τη δυνατότητα να µετατραπούν σε σηµειωµατάριο εν ώρα ψαρέµατος, ώστε αργότερα να περάσουµε τα δεδοµένα στον υπολογιστή. Με µια σύνδεση στο internet µέσω κινητού, µπορούµε όπου και να είµαστε να έχουµε πρόσβαση σε λεπτοµέρειες όπως η φάση του φεγγαριού, ο άνεµος, η άµπωτη/ παλίρροια κτλ. Προσωπικά πάντως προτιµώ µια χειρόγραφη µορφή των σηµειώσεών µου. Έχω φτιάξει χαρτιά µε στήλες όλων των δεδοµένων που χρειάζοµαι, και εκτός από ορισµένα όργανα, όπως βαρόµετρο και θερµόµετρο νερού, έχω µαζί µου και ένα µικρό ντοσιέ όπου σηµειώνω. Ας δούµε ενδεικτικά τι αξίζει κανείς να σηµειώνει καθόσον βρίσκεται στο «πεδίο» του ψαρέµατος.
1) Ηµεροµηνία
2) Τόπος ψαρέµατος
3) Ώρες ψαρέµατος
Συνολικά, από πότε ξεκινήσαµε να ψαρεύουµε µέχρι και την τελευταία βολή.
4) Ουρανός
Κατάσταση στο στερέωµα. Αν είχαµε συννεφιά, ξαστεριά κτλ. Εδώ αν θέλουµε σηµειώνουµε και τις κατακρηµνίσεις, αν έβρεχε και πόσο.
5) Φάση Σελήνης
Όλοι όσοι ασχολούνται µε το ψάρεµα, γνωρίζουν το πόσο σηµαντικό ρόλο παίζει η Σελήνη και οι φάσεις της. Οι βαρυτικές σχέσεις της Γης µε τον δορυφόρο της επηρεάζουν τη στάθµη των υδάτων και αυτά µε τη σειρά τους τις συνήθειες των πλασµάτων που φιλοξενούν. Εδώ µπορεί κανείς να σηµειώνει και εµπειρικά αν έχουµε παλίρροια ή άµπωτη, µελετώντας τα σηµάδια πάνω στα λιµάνια και τους βράχους. Προσωπικά το σηµειώνω σε ξεχωριστή κατηγορία.
6) Στάθµη Υδάτων (Παλίρροια, Άµπωτη)
7) Άνεµοι
Τόσο στο σηµείο που ψαρεύουµε, όσο και στην ευρύτερη περιοχή, δίχως όµως να ξεχάσουµε να σηµειώσουµε τις τοπικές ιδιαιτερότητες, καθώς το δελτίο µπορεί –για παράδειγµα- να δίνει στην ευρύτερη περιοχή 5-6 µποφόρ, αλλά εκεί που ψαρεύουµε να υπάρχει σχετική άπνοια. Το να έχουµε µαζί µας ένα µικρό ηλεκτρονικό ανεµοδούριο (θα το βρει κανείς στο διαδίκτυο ακόµα και µε 10 ευρώ), είναι µια επιλογή. Σε αντίθετη περίπτωση κάνουµε µια εκτίµηση τοπικά, σε σχέση µε την επίσηµη πρόβλεψη.
8) Βαροµετρική Πίεση
Έχουν γραφτεί πάρα πολλά για την αξία της βαροµετρικής πίεσης στο ψάρεµα. Ας εξηγήσουµε όµως περί τίνος περίπου πρόκειται. Ο αέρας από πάνω µας εκτείνεται µέχρι την εξώσφαιρα και τον συγκρατεί από το να «φύγει» στο διάστηµα η βαρύτητα της Γης. Είτε το νιώθουµε, είτε όχι, ο αέρας αυτός έχει βάρος και αυτό το βάρος (1.03 κιλά ανά τετραγωνικό εκατοστό) ασκεί πίεση πάνω στην επιφάνεια της γης, πάνω σε εµάς, πάνω στο νερό. Την πίεση αυτή οι άνθρωποι δεν την νιώθουν άµεσα, γιατί εξισορροπείται από τον αέρα που έχουν µέσα τους. Όµως, για να εξισορροπήσουν τα ψάρια την πίεση που ασκεί ο αέρας στην επιφάνεια του νερού, και έµµεσα και επάνω τους, χρησιµοποιούν την νηκτική τους κύστη: σκεφτείτε ένα µικρό µπαλόνι το οποίο γεµίζει αέρα καθώς τα ψάρια αναπνέουν, περνώντας δηλαδή νερό από τα βράχια, «εγκλωβίζοντας οξυγόνο», και διοχετεύοντας το από εκεί στο αίµα, στην κύστη, σε όλον τον οργανισµό. Η νηκτική κύστη έχει πολλές χρήσεις, κυρίως στην κολύµβηση, αλλά θεωρείται πως είναι το όργανο των ψαριών που νιώθει τις αυξοµειώσεις της βαροµετρικής πίεσης στην ατµόσφαιρα, µέσα από τις αλλαγές στην πίεση της επιφάνειας της θάλασσας. Πότε αλλάζει η ατµοσφαιρική πίεση; Αλλάζει ανάλογα µε την κίνηση των αέριων µαζών και ανάλογα µε τα µέτωπα καιρού που πλησιάζουν. Έτσι, όταν έχουµε σταθερά φαινόµενα λέµε ότι η ατµοσφαιρική πίεση είναι υψηλή, ενώ κατά βάση χαµηλώνει όταν πλησιάζουν καταιγίδες, όταν «φορτώνει» ο καιρός.
Τα ψάρια λοιπόν νιώθουν τις αλλαγές στην δική µας ατµόσφαιρα και υπάρχει µεγάλη συζήτηση για τις συµπεριφορές τους στον δικό τους «κόσµο». Γενικά, λέγεται πως καθώς η ατµοσφαιρική πίεση πέφτει, η νηκτική κύστη των ψαριών γεµίζει σχετικά πιο εύκολα οξυγόνο (χρειάζεται λιγότερη προσπάθεια να εξισωθεί η πίεση στο σώµα τους), πράγµα που τα κάνει να βρίσκονται σε εγρήγορση και κίνηση. Όταν έχουµε υψηλές πιέσεις, τα ψάρια νιώθουν «άβολα», τα επίπεδα οξυγόνου στο σώµα τους τα ωθούν σε µεγαλύτερα βάθη (εκεί που µπορούν να εξισώσουν καλύτερα την πίεση στην κύστη τους) ή σε αδράνεια. Αυτό βέβαια δεν είναι παρά µια γενική αρχή που διέπεται από πλήθος άλλους παράγοντες, τοπικούς, ανάλογα µε το είδος και το µέγεθος ψαριού κτλ. Μπορούµε να γνωρίζουµε τη ατµοφαιρική πίεση από πηγές στο διαδίκτυο, επειδή όµως είναι µια παράµετρος που χρειάζεται κατά τόπους ακρίβεια, καλό είναι να προµηθευτούµε ένα δικό µας µικρό βαρόµετρο. Υπάρχουν µερικά «ψαρευτικά» βαρόµετρα, που εκτός από τη σχετική πίεση έχουν και έναν «δείκτη» καλής, κακής και µέτριας ψαρευτικής απόδοσης των συνθηκών. Σηµασία πρέπει να δίνει κανείς στις εναλλαγές τις πίεσης. Έτσι πάντοτε σηµειώνουµε την πίεση µόλις αρχίσουµε το ψάρεµα και µόλις πιάσουµε ένα ψάρι. Οι αυξοµειώσεις είναι λεπτές (τις περισσότερες φορές αδιόρατες), όµως ξεκινώντας από 30-35 ευρώ µπορούµε να αγοράσουµε ένα βαρόµετρο το οποίο δε µας δυσκολέψει ιδιαίτερα να κάνουµε σχετικά ακριβείς και εύκολες µετρήσεις.
9) Θερµοκρασία Νερού
Με ένα θερµόµετρο νερού το οποίο µπορούµε να αγοράσουµε από 5 ευρώ, µπορούµε να έχουµε ασφαλή δεδοµένα. Με ένα σπάγγο/πετονιά ρίχνουµε το θερµόµετρο στο νερό και το συµβουλευόµαστε όταν πιάσουµε ένα ψάρι. Βέβαια όλοι γνωρίζουµε πως δεν θα έχουµε παρά µια σχετική εικόνα της θερµοκρασίας του νερού, καθώς στη θάλασσα υπάρχουν ψυχρά και θερµά στρώµατα στον ίδιο τόπο, ανάλογα µε το βάθος και τα ρέµατα. Μια µερική εικόνα όµως είναι πάντοτε καλύτερη από καθόλου. Προσοχή να δοθεί πως θα πρέπει να έχουµε το θερµόµετρο από τη µεριά που ψαρεύουµε. Αν είµαστε σε ένα βραχίονα, το νερό στο εσωτερικό του µπορεί να είναι αρκετά θερµότερο από την εξωτερική πλευρά από όπου εµείς ψαρεύουµε.
10) Κυµατισµός
Σηµαντική παράµετρος, καθώς ανάλογα µε το µικροκλίµα του κάθε τόπου και το γεωγραφικό του προσανατολισµό, οι ισχυροί -για παράδειγµα- άνεµοι δεν αντιστοιχούν απαραίτητα σε µεγάλο κυµατισµό. Σε αυτήν την κατηγορία σηµειώνουµε το σχετικό µέγεθος κύµατος, καθώς και τη φορά τους ως προς εµάς (µετωπικά, προς τα δεξιά, προς τα αριστερά).
11) Καθαρότητα Υδάτων
Εδώ σηµειώνουµε το αν τα νερά είναι διαυγή, θολά, εξαιρετικά θολά, κτλ. Πολλές φορές και εξαιτίας ρεµάτων, στον ίδιο τόπο, µε τον ίδιο κυµατισµό, θα έχουµε θολά ή διαυγή νερά.
12) Περιγραφή Βυθού – Μορφολογία
Σε κάθε έναν από τους τόπους που ψαρεύουµε, πρέπει να γνωρίζουµε τη µορφολογία του βυθού. Η µορφολογία του βυθού είναι µια σηµαντική παράµετρος που επηρεάζει πλήθος επιλογών µας στο ψάρεµα. Υπάρχουν περιπτώσεις όπου είτε λόγω καθαρότητας του νερού, είτε συνάφειας, µπορούµε να γνωρίζουµε πολλά για τη µορφολογία, ενώ σε άλλες περιπτώσεις η γνώση αυτή µπορεί να απαιτήσει καιρό και τριβή µε τον τόπο. Ορισµένες ιδιαιτερότητες της µορφολογίας του βυθού (γούβες, αθέατα µονόπετρα κτλ.) µπορούν να αποτελούν κλειδιά σε όλη τη ψαρευτική αξία του τόπου. Εδώ σηµειώνουµε και το βάθος, είτε συµβουλευόµενοι βυθοµετρικούς χάρτες, είτε εµπειρικά, πχ. µε νήµατα ορισµένου τύπου, που ανάλογα µε τις εναλλαγές του χρώµατος µας επιτρέπουν να µετρήσουµε το σχετικό βάθος, είτε ακόµα και µε ορισµένα νέα βυθόµετρα «χειρός» τα οποία βασικά δοκιµάζω αυτήν την εποχή και θα δούµε πόσο και αν µπορούν να ανταποκριθούν στην σωστή συγκρότηση ενός άξιου Ψαρευτικού Ηµερολογίου.
13) Αλιεύµατα
Εδώ είναι ο κατάλογος των ψαριών που καταφέραµε να αιχµαλωτίσουµε. Καταγράφουµε την ώρα σύλληψης, το είδος, το µήκος και το βάρος. Το µήκος µπορούµε εύκολα να το υπολογίσουµε µε µια µεζούρα την οποία δεν µας κάνει κόπο να έχουµε µαζί µας και µπορεί να είναι είτε από το κουτί των ραπτικών µας, είτε από κάποια εξειδικευµένη εταιρία. Μια φωτογραφία του ψαριού απλωµένου δίπλα στην µεζούρα µας, δίνει αδιάψευστα στοιχεία για το µήκος του.
Το βάρος του ψαριού µπορεί να µετρηθεί µε πολλούς τρόπους, υπάρχουν για παράδειγµα φθηνά και αξιόπιστα lip grips που έχουν ενσωµατωµένη ζυγαριά. Σηµειώνουµε το φύλο του ψαριού (αν αυτό είναι εύκολα εµφανές, όπως πχ. στην περίπτωση µιας κοιλιάς φουσκωµένης από αυγά). Καλό είναι επίσης αν χάσουµε κάποιο ψάρι, να σηµειώσουµε όσα γίνεται να ξέρουµε για αυτό, έστω και µόνο την ώρα που χτύπησε.
14) Τεχνητά
Σηµειώνουµε το τεχνητό που µας έδωσε το ψάρι, αναλυτικά. ∆εν παραλείπουµε όλες τις τεχνικές του και κατασκευαστικές λεπτοµέρειες, τύπος, βάρος, χρώµα, µήκος. Σηµειώνουµε τον τύπο ανάκτησης, καθώς και όποια άλλη τεχνική λεπτοµέρεια µας φαίνεται σηµαντική. Κάτι που έχει σηµασία είναι να έχουµε έναν γενικό κατάλογο και των τεχνητών που δεν απόδωσαν. Μερικές φορές τα δεδοµένα ως προς το τι δεν είναι επιτυχία, είναι τόσο σηµαντικά, όσο και τα δεδοµένα που µιλούν για την ίδια την επιτυχία.
Ο καθένας µπορεί σε αυτήν την ενδεικτική λίστα να προσθέσει δικές του κατηγορίες δεδοµένων που θεωρεί χρήσιµο να συλλέξει. Μπορούµε για παράδειγµα, και ίσως και να επιβάλλεται να έχουµε πληροφορίες για θέµατα όπως η διατοµή του νήµατος, του παράµαλλου, η παραµάνα κτλ. Μπορούµε να τηρούµε φωτογραφικό αρχείο των αλιευµάτων και των εξορµήσεων. Ο καθένας µπορεί να δώσει στο δικό του ψαρευτικό ηµερολόγιο πεδίου την µορφή που επιθυµεί. Για να µπορούµε να θεωρήσουµε πως έχουµε µια ικανή βάση δεδοµένων από την οποία µπορούν να αντληθούν συµπεράσµατα, χρειάζονται δυο πράγµατα.
Πρώτον συνέπεια, γιατί δε γίνεται να µην είµαστε ακριβείς και συνεπείς στις καταχωρήσεις µας. Μπορεί όλα αυτά να φαντάζουν πραγµατικά Γολγοθάς, µετά όµως από λίγη τριβή µε την καταχώρηση των δεδοµένων, θα δει κανείς πως κυριολεκτικά δεν παίρνει πάνω από δέκα λεπτά για να σηµειωθούν τα πάντα. Μάλιστα ορισµένα δεδοµένα µπορούν να συµπληρωθούν από πριν ή και µετά το ψάρεµα στο σπίτι. Στην ουσία δεν έχουµε να κάνουµε µε κάτι χρονοβόρο. Χρειάζεται µόνο λίγο µεράκι.
∆εύτερον, χρειάζεται χρόνος στη µακροθεώρηση της διαδικασίας. Χρειαζόµαστε αρκετά χρόνια για να έχουµε µια ικανή ποσότητα δεδοµένων. Υπολογίζω πως µετά από δύο χρόνια είχα κάνει περίπου εκατόν είκοσι ψαρέµατα, κάτι περισσότερο από ένα ψάρεµα την εβδοµάδα. Εκατόν είκοσι καταχωρήσεις για ένα νησί και περίπου 10 ψαρότοπους, είναι µια καλή αρχή. Με συνέπεια λοιπόν και υποµονή, έχουµε κάτι σηµαντικό στα χέρια µας!
Και τι τέλος πάντων θα έχουµε στα χέρια µας; Από επιστηµολογικής άποψης, ένα µακροχρόνιο ψαρευτικό ηµερολόγιο πεδίου, έχει απλά ανεκτίµητη αξία! Μέσα του υπάρχουν τα συµπυκνωµένα δεδοµένα ουσίας µιας ολόκληρης βιωµατικής εµπειρίας κοντά στη θάλασσα για τους θηρευτές και τις συνήθειές τους σε σχέση µε τη δική µας τεχνική. Πέρα από το αφηρηµένο επιστηµολογικό πλαίσιο, δικά µας ερωτήµατα µπορούν να απαντηθούν σε στέρεες βάσεις. Η εµπειρία µας µπορεί να µεταφραστεί σε επιχειρήµατα. Τι χρώµα τεχνητό δουλεύει και πότε; Πώς επηρεάζει η ο καιρός το τάδε αλίευµα, στο τάδε µικροπεριβάλλον, του τάδε κολπίσκου; Ποιες είναι οι σχέσεις ατµοσφαιρικής πίεσης, καθαρότητας των νερών και κυµατισµού στις συλλήψεις µας; Και ακόµα παρακάτω, σε ερωτήσεις που δεν έχουµε καν φανταστεί. Είναι αλήθεια πως µε δύο και τρία χρόνια καταχωρήσεων, δε µπορούµε παρά να γνωρίσουµε ένα µικρό κοµµατάκι της κορυφής του παγόβουνου στις τροµακτικά πολύπλοκες σχέσεις που αναπτύσσει η φύση. Και είναι αλήθεια πως η βέβαια γνώση είναι σχεδόν αδύνατη, σε έναν συνεχώς µεταβαλλόµενο κόσµο άπειρων παραµέτρων. Όµως κανείς δεν µπορεί να ισχυριστεί πως τουλάχιστον, δε θα προσεγγίσουµε την εµπειρία µας σε συγκροτηµένη και συστηµατική βάση.
Στα πέντε χρόνια καταχωρήσεων που τηρώ στο Ψαρευτικό µου Ηµερολόγιο και έχοντας αναπτύξει έναν τρόπο κατηγοριοποίησης και σύνθεσης των δεδοµένων µου, αρκετά απλό, µα περιεκτικό, βλέπω ήδη πώς µπορεί κανείς να ξεχωρίσει ορισµένα χαρακτηριστικά µοτίβα, να διαγνώσει επαναλαµβανόµενες συµπεριφορές, αποκλίσεις, αυξοµειώσεις, να προβλέψει κάποια ελάχιστα µα σηµαντικά κατά τόπους πράγµατα γύρω από την τεχνική του spinning και γενικά να έχει µια γνώµη η οποία βασίζεται σε δεδοµένα. ∆εν «ξέρουµε» µόνο πως κάτι είναι έτσι, µπορούµε να το αποδείξουµε. Σε βάθος χρόνου, σε ένα ηµερολόγιο πεδίου αυτού του είδος (σε δέκα και δεκαπέντε χρόνια καταχωρήσεων), είναι σχεδόν βέβαιο πως θα µπορούν να παρατηρηθούν και άλλα µοτίβα (αυτό των περιοδικών αυξοµειώσεων στους πληθυσµούς, η υπεραλίευση, η αλλαγή στις συνήθειες των καιρικών συνθηκών και των αλιευµάτων ή η περιοδική επανάληψή τους κτλ.) και µάλιστα αυτές οι παρατηρήσεις να έχουν τη µορφή έγκυρης µαρτυρίας.
Σκεφτείτε πολλά τέτοια ηµερολόγια πεδίου σε σύγκλιση, τι θησαυρό γνώσης αποτελούν και τι εργαλείο, όχι µόνο στα χέρια ψαράδων, αλλά και ιχθυολόγων, επαγγελµατιών που περιβάλλοντος και άλλων. Σκεφτείτε τι εγχείρηµα υπέρ της οικολογίας µπορούν να αποτελέσουν! Και αν όλα αυτά δε µας φτάνουν, τότε ίσως η µνήµη των εξορµήσεών µας διατηρηµένη σε συνεπείς µετρήσεις, αρκεί για να µας κάνει να τηρούµε και εµείς το δικό µας «ηµερολόγιο». Η γνώση µας για τη θάλασσα είναι ελάχιστη, ακόµα και σε ακαδηµαϊκό επίπεδο. Οι ωκεανοί έχουν εξερευνηθεί τόσο, όσο και το διάστηµα, και για ορισµένα είδη ξέρουµε τόσα, όσα ξέρουµε και για τους εξωγήινους, δηλαδή πρακτικά τίποτα. Μπορούµε και εµείς να είµαστε «επιστήµονες», εξερευνητές αυτού του θαυµαστού κόσµου, καθώς η «επιστήµη» δεν είναι τίποτα άλλο παρά η γνώση σε στέρεες, αποδείξιµες βάσεις. Και ας µην µας πείσει κανείς πως «δε γίνεται». Θα δώσω ένα παράδειγµα από τη Λαογραφία. Οι πιο σπουδαίες, υπερπολίτιµες καταγραφές θρύλων και παραµυθιών, δίχως τις οποίες τα δεδοµένα αυτά θα είχαν χαθεί στις µέρες µας, έγιναν από «ερασιτέχνες» που απλά εκείνη τη στιγµή είχαν το µεράκι να κάνουν µια συστηµατική καταγραφή, ακόµα και όταν σύγχρονοί τους δε δίσταζαν να τους λοιδορήσουν ως «χασοµέρηδες» ή «αιθεροβάµονες»…
Τέλος, ας µην ξεχνάµε πολλά προγράµµατα και πλατφόρµες που τρέχουν και έχουν πλέον τη συλλογή δεδοµένων από ερασιτέχνες ως ένα ακόµα όπλο στην φαρέτρα τους, φτάνοντας µάλιστα στο σηµείο µε αφετηρία παρατηρήσεις και ειδοποιήσεις από φίλους ανά τη χώρα, να προχωρούν σε επιστηµονικές δηµοσιεύσεις που πραγµατικά µπορούν να βοηθήσουν βαθιά στην κατανόηση και την προστασία της θάλασσας. Εµπρός λοιπόν, δε θέλει παρά µεράκι και λίγη νοικοκυροσύνη!
