Η θεωρία του solunar και η εφαρμογή της: Πότε τσιμπάνε τα ψάρια
Είναι σχεδόν βέβαιο, ότι όλοι όσοι ασχολούµαστε µε το ψάρεµα έχουµε ζήσει κάποιες σπάνιες στιγµές, όπου τα ψάρια πέφτουν µε µανία στα αγκίστριά µας. Οι µέρες ή και οι νύχτες αυτές- έχουν χαραχτεί µε ανεξίτηλα χρώµατα στη µνήµη µας. Άραγε τι συνέβαλλε τόσο ευνοϊκά, ώστε τα ψάρια να χάσουν κάθε επιφυλακτικότητα και να αρπάζουν τα δολώµατα µας (αληθινά ή ψεύτικα) χωρίς κανένα δισταγµό;
Οι σκέψεις αυτές δεν είναι δική µου πρωτοτυπία, έχουν απασχολήσει αµέτρητους ψαράδες στο παρελθόν. Πολλοί προσπάθησαν να συνδέσουν την επιθετικότητα ή την αυξηµένη όρεξη των ψαριών µε καιρικά ή αστρικά φαινόµενα. Ο John Alden Knight, διατύπωσε το 1926 µια θεωρία µε το όνοµα “Solunar”, δανειζόµενος τα αρχικά από τον Ήλιο (Sol) και το Φεγγάρι (Lunar). Η θεωρία βασίστηκε σε συγκεκριµένες παρατηρήσεις και µετρήσεις αλιευµάτων, οπότε η βάση της είναι θεµελιωµένη σε πραγµατικά γεγονότα.
Αρχικά, θα παρουσιάσουµε τις βασικές αρχές της και έπειτα θα ασχοληθούµε µε το σχολιασµό της, προσαρµοσµένο σε προσωπικές εµπειρίες και παρατηρήσεις, αλλά και το πώς θα µπορούσαµε να την εντάξουµε στις γνώσεις που θα µας κάνουν καλύτερους ψαράδες!
Λίγη Αστρονοµία και οι Παλίρροιες
Για να εξηγήσει την αυξηµένη δραστηριότητα των αλιευµάτων, ο Knight προσπάθησε να συνδυάσει διάφορα φαινόµενα, καταλήγοντας τελικά σε τρία. Ο Ήλιος, η Σελήνη και οι παλίρροιες έδειξαν εξαρχής ότι είναι οι βασικοί υπεύθυνοι για τις αλλαγές στην διατροφική συµπεριφορά των ψαριών. Αν όµως λάβουµε υπόψη ότι οι παλίρροιες οφείλονται κατά µεγάλο ποσοστό στη βαρυτική έλξη της Σελήνης (παίζει ρόλο και η περιστροφή της Γης) και του Ήλιου, τότε οι κύριοι παράγοντες γίνονται δύο!
Η Σελήνη ολοκληρώνει µια περιστροφή γύρω από τη Γη κάθε 25 ώρες περίπου, δείχνοντάς µας πάντα τη µία πλευρά της, ενώ την άλλη που είναι γνωστή και ως «σκοτεινή», δεν την βλέπουµε ποτέ! (dark side of the moon…). Ο Ήλιος φωτίζει περιοδικά τη Σελήνη στα δικά µας µάτια, και έτσι εµείς παρατηρούµε τις φάσεις της διαδοχικά, από το απόλυτο σκοτάδι που είναι η νέα σελήνη, µέχρι την πανσέληνο, και πάλι µέχρι να έρθει το σκοτάδι. Αυτό διαρκεί περίπου 29 ηµέρες.
Ως ψαράδες, µας ενδιαφέρουν οι φάσεις της σελήνης, γιατί σχετίζονται άµεσα µε τα παλιρροϊκά φαινόµενα. Όταν τα τρία ουράνια σώµατα Ήλιος-Γη-Σελήνη ευθυγραµµίζονται (συζυγής παλίρροια), οι βαρυτικές έλξεις που ασκούνται στα νερά είναι πιο έντονες. Αυτό συµβαίνει στην πανσέληνο και στη νέα σελήνη, και τότε έχουµε πιο έντονο ανέβασµα (Πληµµυρίδα) και κατέβασµα των νερών (Άµπωτη).
Όταν η τριάδα βρίσκεται σε γωνία 90 µοιρών, οι βαρυτικές δυνάµεις είναι πιο ασθενείς (οι δυνάµεις τετραγωνίζονται, αφού ο Πυθαγόρας είναι φίλος µας…) και τα νερά ανεβοκατεβαίνουν µε πιο ήπιο τρόπο. Αυτό συµβαίνει στο πρώτο και το τρίτο τέταρτο της σελήνης, όταν δηλαδή βλέπουµε φωτισµένη την µισή επιφάνειά της.
Όποια και να είναι η φάση του φεγγαριού, εµείς παρατηρούµε δύο φορές πληµµυρίδα και δύο φορές άµπωτη, σε χρονικό διάστηµα 25 ωρών περίπου, όσο και η περιφορά της σελήνης (σχεδόν 24 ώρες και 50 λεπτά). Αυτές οι γνώσεις µας είναι απαραίτητες για να κατανοήσουµε τις βασικές αρχές της θεωρίας.
Ο Knight διερεύνησε µια συλλογή 200 περίπου αξιόλογων αλιευµάτων στη θάλασσα και διαπίστωσε ότι το 90% αυτών έγινε στη φάση της νέας σελήνης. Καταχωρώντας συστηµατικά τις ώρες σύλληψης, καταστάλαξε στο χωρισµό του 25ώρου σε περιόδους όπου παρατήρησε µεγάλη δραστηριότητα (major activity) και µικρότερη δραστηριότητα (minor activity), τις οποίες ονόµασε Solunar περιόδους.
Όλες οι µέρες έχουν στιγµές µεγάλης και µικρότερης δραστηριότητας. Αυτές συµπίπτουν µε την ανατολή και τη δύση της σελήνης, αλλά και τη διέλευση αυτής πάνω από το κεφάλι µας (“moon transit”, δηλαδή όταν την βλέπουµε) και κάτω από τα πόδια µας (“opposing transit”, δηλαδή όταν δεν την βλέπουµε).
Οι χρονικές στιγµές µικρής δραστηριότητας, είναι περίπου µία ώρα πριν και µία ώρα µετά την ανατολή και τη δύση του φεγγαριού, ενώ οι αντίστοιχες µεγάλης δραστηριότητας είναι µιάµιση ώρα πριν και µετά τις διελεύσεις του φεγγαριού, του περάσµατος δηλαδή από πάνω µας και από κάτω µας.
∆ιαπιστώθηκε ότι οι συλλήψεις των ψαριών ήταν συντριπτικά περισσότερες κατά τη διάρκεια των µεγάλων Solunar περιόδων, ενώ το φαινόµενο αυξανόταν κατακόρυφα όταν αυτές ή και οι µικρότερες περίοδοι συνέπιπταν µε την ανατολή και τη δύση του ήλιου. Για παράδειγµα, αν έχουµε µια νέα σελήνη που περνάει πάνω από το κεφάλι µας την ώρα που ανατέλλει ο ήλιος, ή οποιονδήποτε συνδυασµό των φαινοµένων ανατολής-δύσης-διέλευσης των ουράνιων σωµάτων που αναφέρθηκαν παραπάνω, τότε η δραστηριότητα των ψαριών γίνεται πιο έντονη.
Ένα πρακτικό παράδειγµα
Ας δούµε ένα πρακτικό παράδειγµα, στο οποίο θα ξεκαθαρίσουµε αρκετά τα πράγµατα. Υποθέτουµε ότι την Τετάρτη θέλουµε να πάµε για ψάρεµα. Ρίχνουµε µια µατιά στο ηµερολόγιο και βλέπουµε ανατολή σελήνης 01:00 και δύση σελήνης 13:00. Τότε υπολογίζουµε ότι περίπου στη µέση αυτής, δηλαδή στις 07:00, θα έχουµε µια ορατή διέλευση του φεγγαριού. Αυτό σηµαίνει ότι από τις 05:30 ως τις 08:30 περιµένουµε µέγιστη δραστηριότητα και από 0:00 ως και 02:00 αναµένεται µικρότερη δραστηριότητα.
Τώρα, αν η περίοδοι αυτοί συµπέσουν µε νέα σελήνη ή πανσέληνο, µπορούµε να αναµένουµε µια καλύτερη ψαρευτική µέρα, ενώ αν το χάραµα συγχρονιστεί µε όλα τα προηγούµενα, τότε θεωρητικά πρόκειται για ψαρευτική ελπίδα που ίσως µας δώσει µεγάλη χαρά! Αν στις ώρες αυτές προσθέσετε ένα µισάωρο περίπου και τις κάνετε απογευµατινές ή βραδινές, θα περιµένετε αντίστοιχα αποτελέσµατα. ∆ηλαδή στις 19:30 το απόγευµα και στις 00:30, στο ωρολογιακό ξεκίνηµα της Πέµπτης πια.
∆εν είναι δα και τόσο περίπλοκο! Αρκεί να γνωρίζουµε την ανατολή και τη δύση της Σελήνης (απλό ηµερολόγιο ή διαδίκτυο) και να έχουµε το νου µας µήπως αυτές συµπέσουν µε άλλα φαινόµενα, όπως το χάραµα ή το ηλιοβασίλεµα. Είναι σίγουρο ότι αυτές τις δύο χρονικές στιγµές (ανατολή-δύση Ηλίου), έχετε πάρει περισσότερα ψάρια απ`ότι στην διάρκεια της υπόλοιπης µέρας ή της νύχτας. Υπολογίστε λοιπόν ότι µπορείτε να συνδυάσετε εκείνη τη µαγική ώρα και µε άλλα φαινόµενα.
Είναι βέβαιο ότι αυτό το άρθρο δεν ανακαλύπτει την Αµερική, παρόλο που ο Knight ήταν Αµερικανός, αλλά αποτελεί έναν ακόµα µετρήσιµο και όχι αστάθµητο παράγοντα που µπορούµε να λάβουµε σοβαρά υπόψη.
Επίσης κυκλοφορούν άφθονες εφαρµογές για κινητά και υπολογιστές, όπου θα µπορείτε να δείτε πιο τεµπέλικα και χωρίς δικούς σας υπολογισµούς τις προτεινόµενες ώρες δραστηριότητας, µε βάση τις συντεταγµένες του τόπου σας.
Η επαλήθευση και ο παρατηρητής
Όταν πήρα πιο σοβαρά τη θεωρία και την κατάλαβα σε βάθος, άρχισα να ψάχνω αν αυτή επηρεάζει σηµαντικά και τα δικά µου ψαρέµατα. Έτσι, διερεύνησα στο φωτογραφικό µου αρχείο τις ηµεροµηνίες και τις ώρες που πιάστηκαν τα µεγαλύτερα ψάρια, «σκαλίζοντας» συγχρόνως κάποιες χαρακτηριστικές σπάνιες µέρες που τα ψάρια αρνιόντουσαν πεισµατικά να κλείσουν το στόµα τους. Τα συµπεράσµατα δεν θα πω ότι µε έκαναν να πέσω από τα σύννεφα!
Οι µέρες ήταν σχεδόν όλες πάνω, πριν και µετά τη νέα σελήνη και την πανσέληνο, και εξίσου πολλές κατά τη διάρκεια του πρώτου και του τρίτου τέταρτου. Εκείνο που µε εντυπωσίασε, ήταν η χρονική συνέπεια των ψαριών στις µεγάλες και µικρές Solunar περιόδους. Ειλικρινά, έψαξα αρκετά για να βρω παραδείγµατα που να αποκλίνουν από τις προβλεπόµενες ώρες και πράγµατι βρήκα κάποια τα οποία όµως επιβεβαίωσαν τον κανόνα!
Περίπου παρόµοια διασταύρωση έγινε και µε λίγες φωτογραφίες φίλων που είχα στη διάθεσή µου, αλλά οφείλω να οµολογήσω ότι το δείγµα δεν ήταν αρκετά µεγάλο.
Εδώ θα σχολιάσουµε όµως και ένα άλλο σηµαντικό παράγοντα. Οι νόµοι της φυσικής λένε ότι ο παρατηρητής πιθανότατα να επηρεάζει το πείραµα! Προσωπικά διαλέγω, όταν µπορώ, το χρόνο που θα κάνω την ψαρευτική εξόρµηση, ελέγχοντας τις φάσεις της σελήνης, άρα έχω ήδη επηρεάσει τα αποτελέσµατά µου επιλέγοντας τις ηµέρες ψαρέµατος. Κάποιοι άλλοι γνωρίζουν τη θεωρία του Knight, εποµένως εκείνοι διαλέγουν και τις ώρες! Αξιόπιστες 100% θα ήταν οι µετρήσεις αν είχαµε ψαρευτικά δείγµατα από 24ωρα (… για να µην πω 25ωρα) ψαρέµατα και από ψαράδες που δεν επιλέγουν µέρες και ώρες! Εποµένως, βάζουµε ένα λιθαράκι στο οικοδόµηµα της γνώσης, αλλά οι συνδυασµοί που πρέπει να γίνουν είναι αρκετοί ακόµα.
Εποχικότητα – Τοπικές συνθήκες-Καιρός
Αν ξεκαθαρίσαµε το θέµα µε τα φεγγάρια, θα µπορούσαµε να σχολιάσουµε και λίγους κρίσιµους ακόµα παράγοντες. Η γνώση του τόπου όπως έχουµε σχολιάσει σε παλιότερο άρθρο, είναι απαραίτητη. Τα ψάρια ακολουθούν εποχικότητα, η οποία βασίζεται κυρίως στη θερµοκρασία των νερών και την αλλαγή των εποχών. Το φθινόπωρο και η άνοιξη είναι νοµίζω οι καταλληλότερες εποχές για τους παράκτιους ψαράδες. Επίσης, τα είδη που εµφανίζονται κοντά στις ακτές ποικίλουν από µήνα σε µήνα, πολλές φορές διαδέχονται το ένα το άλλο και κατά διαστήµατα συνυπάρχουν. Εµείς πρέπει να ανακαλύψουµε το πότε, αλλιώς θα ρίχνουµε τα αγκίστριά µας σε άδεια θάλασσα.
Ένας άλλος παράγοντας που έχει παρατηρηθεί ότι παίζει ρόλο, είναι η απότοµη αλλαγή στη βαροµετρική πίεση ενός τόπου. Όταν η βαροµετρική πίεση ανεβαίνει ή µένει σταθερή, θεωρείται καλός οιωνός ψαρέµατος.
Το ίδιο αποτελεσµατικό µπορεί να καταλήξει ένα ψάρεµα αν λάβει χώρα πριν την επιδείνωση του καιρού (το οποίο αν είναι ψυχρό µέτωπο ίσως δράσει και αρνητικά στο ψάρεµα) ή αµέσως µετά από ένα µεγάλο διάστηµα κακοκαιρίας. Οι τοπικές συνθήκες και τα µορφολογικά χαρακτηριστικά µίας περιοχής, µπορεί να είναι ακόµα και ο νούµερο ένα παράγοντας. Τέτοιες είναι η παρουσία ποταµών που εκβάλουν στη θάλασσα, τοπικών ρευµάτων που δουλεύουν σε συνεργασία µε τα παλιρροϊκά φαινόµενα τις µέρες που οι βαρυτικές έλξεις δεν είναι έντονες (γνωστά και ως «αργονέρια»), ένα ξαφνικό µπάσιµο µικρών ψαριών στα µέρη που ψαρεύουµε κλπ.
Τέλος, να βάλουµε στην εξίσωση ότι πολλά ψάρια είναι ηµερόβια, άλλα νυκτόβια και υπάρχουν αρκετά που αποθαρρύνονται από την ύπαρξη σελήνης, ενώ άλλα προτιµούν το έντονο φως της, όπως πχ. τα µουγκριά. Θα µπορούσαµε λοιπόν να φτιάξουµε µια λίστα µε πολλά στοιχεία που επηρεάζουν τη συµπεριφορά και την όρεξη των ψαριών, και αυτή να έχει καθαρά τοπικό χαρακτήρα. Γι`αυτό το λόγο, νοµίζω ότι η θεωρία Solunar δεν είναι παρά ένα ακόµα δοµικό στοιχείο της γνώσης, η οποία όµως πρέπει να είναι ολική!
Πότε να πάµε για ψάρεµα;
Φυσικά η απάντηση σε µία τέτοια ερώτηση δεν µπορεί να είναι άλλη από: «Όποτε µπορούµε! Με την πρώτη ευκαιρία!». Επειδή όµως δεν έχουµε τη δυνατότητα να πηγαίνουµε όλοι συχνά ή δεν µένουµε όλοι σε παραθαλάσσια µέρη, ίσως να µπορούµε να επιλέξουµε κάποιες µέρες και ώρες όπου οι πιθανότητες να περάσουµε όµορφα πιάνοντας και 1-2 καλά ψάρια, συγχρόνως µε την εκδροµή, αυξάνονται σηµαντικά. Κάπου εκεί µπορεί να ενταχθεί και η θεωρία Solunar στις γνώσεις µας. Επιπλέον, σε ένα πολύωρο ψάρεµα θα µπορούσε να είναι ο οδηγός µας ώστε να υπάρχουν κάποιες στιγµές όπου θα εντείνουµε τις προσπάθειές µας ή θα χαλαρώσουµε λίγο για να φάµε, να λαγοκοιµηθούµε ή να απολαύσουµε έναν καφέ.
Αλήθεια, έχετε παρατηρήσει ότι όταν η άµπωτη είναι στην κορύφωσή της, τα ψάρια «εξαφανίζονται» για µια-δυο ώρες; Αυτό βέβαια θα µπορούσε και να µην είναι αληθές σε ένα τόπο µε ειδικές συνθήκες ή µε βαθιά νερά! Γι’ αυτό το ψάρεµα είναι µαγικό, γιατί είναι γεµάτο εξαιρέσεις και εκπλήξεις!
Όµως η βελτίωση του αλιευτικού επιπέδου ενός ψαρά δεν µπορεί να υπολείπεται από την καλυτέρευσή µας στον ανθρώπινο τοµέα. Η θάλασσα δεν µας δόθηκε για να την καταστρέψουµε, αλλά για να ζούµε σε αρµονία µαζί της. Ήδη, όσοι δεν την σεβάστηκαν παίρνουν καθηµερινά τη σκληρή απάντησή τους, αφού τα ψάρια λιγόστεψαν πραγµατικά, άλλα αφανίστηκαν από συγκεκριµένους τόπους και άλλα έγιναν παµπόνηρα και υποψιασµένα για να επιβιώσουν. Κάθε φορά που καταφέρνουµε να «ξεκλειδώσουµε» έναν τόπο, θα πρέπει να θυµόµαστε και την τεράστια ευθύνη που έχουµε για την µετέπειτα διαχείρισή του.
Τέλος, θα ήθελα να αναφέρω ότι και αυτό το άρθρο δεν γράφτηκε µε γνώµονα να επιβληθεί η γνώµη και η άποψή µου σε άλλους, βάζοντας κανόνες και επιβάλλοντας τρόπους ψαρέµατος. Αυτό εναπόκειται στην προσωπικότητα και την ευφυΐα του αναγνώστη, που θα πρέπει να σχηµατίσει τη δική του ψαρευτική πραγµατικότητα παίρνοντας στοιχεία και συνδυάζοντάς τα, γιατί µόνο µε αυτή θα είναι χαρούµενος, όταν θα έχει βάλει προσωπική σφραγίδα στις πράξεις του!
Τα Χριστούγεννα έρχονται σε λίγες µέρες. Σας εύχοµαι καλές γιορτές, µε οικογενειακή υγεία και πολλά (καλαµαρο) ψαρέµατα, αν αυτή είναι µία από τις επιθυµίες σας. Να είστε καλά, να σκέφτεστε υπεύθυνα και καλή χρονιά σε όλους!
Πηγές από το διαδίκτυο
• http://physics4u.gr
• http://www.solunar.com
