Ψαροντούφεκο με υπέρταση και αντιυπερτασικά φάρμακα: Επιτρεπτό ή απαγορευτικό
Με το υποβρύχιο κυνήγι δεν ασχολούνται μόνο οι υψηλού επιπέδου αθλητές, που για να μπορούν να αποδώσουν σε τέτοιο επίπεδο, εξυπακούεται ότι απαραίτητη προϋπόθεση αποτελεί η υγεία.
Ασχολείται και ένας τεράστιος αριθμός πολλών ανθρώπων κάθε ηλικίας και είναι γνωστό πως με την αύξηση της ηλικίας μπορούν να εμφανιστούν κάποια προβλήματα υγείας, από λιγότερο μέχρι περισσότερο σοβαρά, που μπορεί να επηρεάσουν την ικανότητα για βουτιά ή να θέσουν το δύτη σε κινδύνους…
Η υπέρταση αποτελεί μια κοινή πάθηση που εμφανίζεται έως και στο 45% του γενικού πληθυσμού, με την επίπτωσή της να αυξάνεται σημαντικά με την αύξηση της ηλικίας. Επομένως, είναι αναμενόμενο ένα αξιοσημείωτο ποσοστό δυτών να έχει υπέρταση ή να λαμβάνει αντιυπερτασικά φάρμακα. Η ιδανική πίεση είναι < 120mmHg για τη συστολική και < 80mmHg για τη διαστολική, αλλά στην κοινωνία μας οι περισσότεροι κυμαίνονται μεταξύ 120-139mmHg και 80-89mmHg που θα μπορούσαμε να το θεωρήσουμε ως «φυσιολογικό». Ως υπέρταση θεωρούνται τιμές ≥ 140/90mmHg.
Η υπέρταση θεωρείται ως ένας σημαντικός παράγοντας κινδύνου για καρδιαγγειακά συμβάντα, αλλά η ένδειξη για χορήγηση αντιυπερτασικών φαρμάκων δεν εξαρτάται μόνο από το ύψος της πίεσης, αλλά και από τον απόλυτο ολικό κίνδυνο για καρδιαγγειακά συμβάντα που έχει ο καθένας από εμάς. Για τη θεραπεία της υπέρτασης υπάρχουν διάφορες διαθέσιμες φαρμακευτικές ουσίες, οι οποίες δρουν με διαφορετικό τρόπο.
Οι κύνδυνοι της υπέρτσης στην ελέυθερη κατάδυση
Ποιοί όμως μπορεί να είναι οι κίνδυνοι στην κατάδυση, που μπορεί να σχετίζονται με την παρουσία της υπέρτασης; Η παρουσία, λοιπόν, της υπέρτασης, είναι εξαιρετικά πιθανό να επιδεινωθεί κατά την καταδυτική δραστηριότητα μέσω διαφόρων μηχανισμών. Πρώτα απ’ όλα με την είσοδο στο νερό, αυτό οδηγεί σε μετακίνηση αίματος (bloodshift) από τα άκρα προς το θώρακα και μπορεί να ξεπεράσει και τα 700ml.
Επίσης συμβαίνει, μέσω του γνωστού μας πια καταδυτικού αντανακλαστικού, περιφερική αγγειοσύσπαση, ιδιαίτερα μάλιστα με την κατάδυση σε κρύο νερό, η οποία θα επιτείνει την άντληση αίματος κεντρικά, με αποτέλεσμα την αύξηση της πίεσης. Επιπλέον, όλοι γνωρίζουμε πόσο έντονη είναι η άσκηση κατά τη διάρκεια μιας πολύωρης ψαροτουφεκάδικης εξόρμησης, που και αυτή μπορεί να αυξήσει παροδικά την πίεση.
Ως αποτέλεσμα των ανωτέρω, όταν ήδη ξεκινά η βουτιά με αυξημένη πίεση επειδή ο δύτης είναι υπερτασικός, η περαιτέρω αύξηση θα συσσωρεύσει μια καρδιαγγειακή καταπόνηση που θα μπορούσε να προκαλέσει κάποιο καρδιαγγειακό συμβάν. Γενικά, θεωρείται καλό να μη βουτάει κάποιος αν η πίεσή του είναι > 160/100mmHg.
Η υπέρταση, το πνευμονικό οίδημα και υποτροπές
Υπάρχουν αρκετά δεδομένα που υποστηρίζουν πως οι υπερτασικοί είναι περισσότερο επιρρεπείς στο να εμφανίσουν το πνευμονικό οίδημα της εμβύθισης, στο οποίο έχουμε αναφερθεί σε προηγούμενο άρθρο. Επίσης, σε ανθρώπους που έχουν υποστεί κάποιο επεισόδιο πνευμονικού οιδήματος της εμβύθισης, η παρουσία υπέρτασης σχετίζεται με υψηλότερο κίνδυνο επόμενης υποτροπής. Υπάρχουν επίσης και κάποια δεδομένα, σε πειραματικό όμως επίπεδο, που υποστηρίζουν πως η υπέρταση μπορεί να είναι παράγοντας κινδύνου για νόσο των δυτών, αλλά χρειάζεται περισσότερη έρευνα για να τεκμηριωθεί αυτή η εκτίμηση.
Επιπλέον, αφού η υπέρταση θεωρείται ως παράγοντας κινδύνου για καρδιαγγειακά συμβάντα, η επίπτωση τέτοιων συμβάντων κατά τη διάρκεια μιας βουτιάς είναι αναμενόμενο να είναι αυξημένη στους υπερτασικούς δύτες. Σε κάποιες περιπτώσεις θανατηφόρων συμβάντων κατά τη διάρκεια της βουτιάς, ως αιτία θανάτου αναγνωρίστηκε η υπερτασική μυοκαρδιοπάθεια ή η αθηροσκληρυντική αγγειακή νόσος.
Υπάεχουν κίνδυνοι από τα υπερτασικά φάρμακα;
Υπάρχουν, όμως, κίνδυνοι κατά τη διάρκεια της βουτιάς από τα αντιυπερτασικά φάρμακα; Υπάρχει μια κατηγορία φαρμάκων που λέγονται «αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτενσίνης» (ACE-I), και είναι φάρμακα που χρησιμοποιούνται ευρέως. Η χρήση αυτών μπορεί να προκαλέσει ξηρό βήχα, αλλά γενικά η χρήση τους, όπως και των συγγενικών τους «αναστολέων των υποδοχέων της αγγειοτενσίνης ΙΙ» (ARBs), είναι καλά ανεκτή και χωρίς ιδιαίτερους κινδύνους κατά τη βουτιά.
Οι «αναστολείς των διαύλων ασβεστίου» είναι μια άλλη κοινή και ευρέως χρησιμοποιούμενη κατηγορία φαρμάκων, τα οποία δρουν στις λείες μυϊκές ίνες του αγγειακού τοιχώματος και προκαλούν αγγειοδιαστολή. Μια συχνή παρενέργεια αυτών, είναι η ορθοστατική υπόταση, και ένας κίνδυνος που σχετίζεται με τη βουτιά, μπορεί να είναι η απότομη πτώση της πίεσης, ιδιαίτερα όταν βγαίνουμε από το νερό, καθώς η κεντρική άντληση αίματος (“bloodshift”) αναστέλλεται σε μια στιγμή που ήδη έχει μειωθεί από τη βουτιά ο κυκλοφορών όγκος αίματος.
Μια άλλη γνωστή κατηγορία φαρμάκων, που τα γνωρίζει και ο περισσότερος κόσμος, είναι τα διουρητικά, που θεωρούνται και φάρμακα εκλογής σε ανθεκτικές υπερτάσεις. Λόγω της δράσης τους, η πιο συχνή παρενέργεια είναι η αφυδάτωση. Η αφυδάτωση, όμως, είναι γνωστό πως ενοχοποιείται για την εμφάνιση της νόσου των δυτών, επομένως η χρήση τέτοιων φαρμάκων μπορεί να αυξήσει αυτόν τον κίνδυνο. Πέρα από αυτό, η χρήση διουρητικών σε συνδυασμό με την απώλεια ύδατος που πάντα συμβαίνει κατά τη διάρκεια της βουτιάς, μπορεί να οδηγήσει σε διαταραχή της ισορροπίας των ηλεκτρολυτών.
Ήδη σε προηγούμενο τεύχος είχαμε αφιερώσει ένα άρθρο για τη μεγάλη κατηγορία των «β-αναστολέων» που και αυτοί χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία της υπέρτασης. Τα δεδομένα, λοιπόν, από τη χρήση τους, είναι αντικρουόμενα. Σίγουρα θα προκαλέσουν μείωση στην κατανάλωση της ενέργειας και οξυγόνου και ως εκ τούτου αύξηση στην άπνοια.
Από την άλλη προκαλούν μείωση στην καρδιακή παροχή και μειωμένη ανοχή στην άσκηση. Σε κάποιους μπορεί να προκαλέσουν βρογχόσπασμο και άρα να επιτύχουν το ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα από το επιδιωκώμενο. Επιπλέον, υπάρχουν κάποιες αναφορές για περιπτώσεις εμφάνισης πνευμονικού οιδήματος της εμβύθισης σε ανθρώπους που χρησιμοποιούσαν τους β-αναστολείς.
Συνοψίζοντας επιγραμματικά
Αν λοιπόν θέλαμε να κάνουμε μία σύνοψη, θα μπορούσαμε επιγραμματικά να αναφέρουμε:
– Άτομα με πίεση > 160/100mmHg, δεν θα πρέπει να βουτάνε μέχρι να ρυθμίσουν την πίεση. Κάτω από αυτά τα όρια μπορεί κάποιος να βουτήξει, άσχετα αν παίρνει φάρμακα ή όχι.
– Καλό θα ήταν αυτοί που λαμβάνουν αγωγή, να πετύχουν τιμές < 160/100mmHg και ιδανικά < 140/90mmHg.
– Είναι καλό κάποια αντιυπερτασικά φάρμακα να προτιμούνται έναντι κάποιων άλλων και οι ελεύθεροι δύτες να ενημερώνουν για το χόμπυ τους, ώστε να γίνεται η κατάλληλη επιλογή.
– Συνιστάται τα άτομα με ιστορικό υπέρτασης που θέλουν να ασχοληθούν με το υποβρύχιο κυνήγι, να υποβληθούν σε έλεγχο για καρδιακή ισχαιμία ή και δυσλειτουργία, και άλλες ενδεικνυόμενες εξετάσεις.
– Συνιστάται οι ελεύθεροι δύτες που έχουν υπέρταση, να βουτάνε εντός αυξημένων ορίων ασφαλείας, ώστε να μειωθεί ο κίνδυνος εμφάνισης της νόσου των δυτών.
– Είναι καλό να υπάρχει ενημέρωση για την οντότητα του πνευμονικού οιδήματος της εμβύθισης και να δοθούν οδηγίες εγκατάλειψης της βουτιάς σε περίπτωση εμφάνισης τέτοιων συμπτωμάτων. Στην περίπτωση εμφάνισης, ο δύτης πρέπει να υποβληθεί σε ενδελεχή έλεγχο πριν ξαναβουτήξει.
Ως προς τα φάρμακα, πρώτη επιλογή πρέπει να είναι οι ACE-I και ARBs, ενώ στην περίπτωση των αναστολέων των διαύλων ασβεστίου, να υπάρχει προσοχή για ορθοστατικά φαινόμενα, ιδιαίτερα κατά την έξοδο από το νερό. Τα διουρητικά είναι καλό να αποφεύγονται και να δίνεται έμφαση στην επαρκή ενυδάτωση. Ως προς τους β-αναστολείς, ναι μεν δεν προτιμώνται, αλλά δεν υπάρχει αντένδειξη, αν αποκλειστεί η δυσμενής επίδραση στην ικανότητα για άσκηση ή στη λειτουργία των πνευμόνων.
Παναγιώτης Καρυοφύλλης – Επεμβατικός καρδιολόγος
Φωτογραφίες Παναγιώτης Καρυοφύλλης, Μάνος Βλατάκης
