Βυθόμετρα: Με το βλέμμα στραμμένο στην οθόνη
O ήλιος λάµπει στον καταγάλανο ουρανό, από το πρωί όλα προδιαθέτουν την τέλεια µέρα για ψάρεµα, µαζί µε το φίλο έχουµε ξεκινήσει για το στίγµα, χαµηλώνουµε το γκάζι στον κινητήρα, η ένδειξη στο πλότερ µας πληροφορεί ότι απέχουµε λίγες δεκάδες µέτρα από την περιοχή ενέδρας των µεγάλων θηρευτών…
Γρήγορα, το απότοµο ανέβασµα του βυθού στην οθόνη επιβεβαιώνει τις προβλέψεις µας. Τα καλαµάρια που καταφέραµε να πιάσουµε για δόλωµα νωρίς τα χαράµατα, κολυµπούν στο δοχείο του ζωντανού. Πιάνουµε ένα, το δολώνουµε και το αφήνουµε να κάνει το παιχνίδι του στα µπλε νερά. Πρόσω ελαφρά, αφήνουµε το µολύβι λίγα µέτρα µετά, ανοίγουµε φρένα, «ακούµε» στο καλάµι µας το βαρίδι να «χαϊδεύει» τον πυθµένα. Αµέσως τα µάτια µας στρέφονται στο βυθόµετρο…
Αυτό, σε συνδυασµό µε το πλότερ, θα µας καθοδηγήσει µε ακρίβεια και ασφάλεια στην πορεία που θα ακολουθήσουµε, θα µας πληροφορήσει για τη σύσταση του βυθού, θα κάνει την καρδιά µας να σκιρτήσει µόλις αντικρύσουµε τα µεγάλα ψάρια να διαγράφονται στην οθόνη. Όπως έχω αναφέρει και σε προηγούµενα άρθρα του περιοδικού, για να καταφέρουµε να διακρίνουµε και να αναγνωρίσουµε ψάρια στην οθόνη, πρέπει το τετράπτυχο επιλογή συσκευής βυθοµέτρου, σωστή εγκατάσταση, σωστή παραµετροποίηση (ρυθµίσεις), εκµάθηση λειτουργίας, να ευθυγραµµιστούν.
Και όταν λέω να ευθυγραµµιστούν, εννοώ ότι και οι τέσσερις αυτοί παράγοντες πρέπει να επιτευχθούν στο µέγιστο δυνατό βαθµό. Το ότι έχουµε προβεί στην αγορά ενός «καλού» βυθοµέτρου, το ότι εγκαταστάθηκε και ρυθµίστηκε σωστά, σε καµιά περίπτωση δεν εγγυάται ότι θα καταφέρουµε να διακρίνουµε εύκολα στόχους και σύσταση πυθµένα, αν πρώτα δε διδαχτούµε πώς λειτουργεί µια συσκευή sonar. Να µάθουµε δηλαδή ποια τεχνολογία χρησιµοποιεί και βάση ποιων φυσικών νόµων αναπαράγει µια εικόνα του πυθµένα, τη στιγµή που περνάµε από πάνω µε το σκάφος µας.
Η ικανότητα ανάγνωσης της εικόνας ενός fishfinder, προαπαιτεί πολύ καλή γνώση της λειτουργίας του, αλλά και εµπειρία πάνω στο αντικείµενο. Το πρώτο είναι φυσική απόρροια µιας σωστής θεωρητικής εκπαίδευσης, το δεύτερο όµως είναι καθαρά δική µας ευθύνη να το αναπτύξουµε και να κάνουµε πράξη ότι διδαχτήκαµε.
Κάτι που συνηθίζω να συνιστώ στους εκπαιδευόµενους, είναι να µπουν κάποιες φορές στο σκάφος τους µε καλή παρέα και τον καφέ τους και να ξανοιχτούν στο πέλαγος χωρίς καλάµια και λοιπά ψαρευτικά εργαλεία, µόνο και µόνο για να εξοικειωθούν µε το βυθόµετρο τους. Και θα πει κάποιος: «µα να µην έχω και το καλάµι µου µαζί, µπας και δω κανένα ψάρι;». Έτσι λοιπόν την πατάµε όλοι, γιατί µόλις αρχίζει να διαγράφεται στην οθόνη η αψίδα (το σηµάδι του ψαριού), το πρώτο που κάνουµε είναι να ασχοληθούµε µε το πιάσιµο του θηράµατος και το βυθόµετρο έρχεται σε δεύτερη µοίρα, αφού κατά την εκτίµησή µας έχει «εκπληρώσει» την αποστολή του, µαρτυρώντας τη θέση του ψαριού.
Όµως, εκείνη τη στιγµή πρέπει να ασχοληθούµε µε το fish finder και να αρχίσουµε, συνειδητά πια, µε τη σιγουριά που µας δίνει η κατοχή της απαιτούµενης γνώσης, να «πειράζουµε» τις ρυθµίσεις. Με τους στόχους να απεικονίζονται στην οθόνη µας σε πραγµατικό χρόνο, µπορούµε να πειραµατιστούµε, µε απώτερο στόχο να πετύχουµε ακόµα καλύτερη απεικόνιση, όσον αφορά στην ευκρίνεια, στον «όγκο» και στα χρώµατα των στόχων. Ακόµα, µπορούµε να προσπαθήσουµε να στρέψουµε το σκάφος πάλι προς τα πίσω και να ξαναπεράσουµε από το σηµείο που εντοπίσαµε το ψάρι ή τα ψάρια, ώστε να ανακαλύψουµε τις διαφορές και να εξοικειωθούµε µε το βυθόµετρο, σε συνδυασµό µε το πλότερ, χωρίς το άγχος και την ψυχολογική πίεση της σύλληψης του ψαριού.
Η λειτουργία Α-scope είναι αυτή που θα µας δείξει σε πραγµατικό χρόνο(real time) τι συµβαίνει κάτω από το σκάφος µας µε µεγάλη ακρίβεια, στην εικόνα βλέπουµε να διακρίνεται ο πλάνος και ακριβώς από κάτω το µεγάλο µαγιάτικο ακριβώς πριν την επίθεση.
Πολλοί φίλοι ψαράδες, υπό την επήρεια της ψυχολογικής φόρτισης του ψαρέµατος και εξαιτίας της έλλειψης γνώσης στο χειρισµό του µηχανήµατος κάνουν ένα σοβαρό λάθος. Ενώ δηλαδή τα βυθόµετρά τους µπορούν να αποθηκεύσουν σε ψηφιακή µορφή την απεικόνιση της οθόνης στη µνήµη τους, απλά µε το πάτηµα ενός κουµπιού, ώστε να τη µεταφέρουν στον υπολογιστή τους για περαιτέρω ανάλυση και µελέτη, συνηθίζουν να παίρνουν εικόνες µε το κινητό τους.
Το αποτέλεσµα δεν έχει καµιά απολύτως σχέση µε την πραγµατική εικόνα στην οθόνη του fishfinder και έτσι καθίσταται δύσκολη ή σχεδόν αδύνατη η ανάλυσή της. Με απλά λόγια, δε µπορούν να προπονηθούν στην ανάγνωση των εικόνων. Όλα τα συµβατικά βυθόµετρα τελευταίας τεχνολογίας, απεικονίζουν στόχους µε την ίδια αρχή λειτουργίας, δηλαδή µε κίνηση (κύλιση) της εικόνας από τα δεξιά προς τα αριστερά.
Τα σηµεία διαφοράς εντοπίζονται στη χρωµατική απόδοση των στόχων βάσει σκληρότητας, αλλά και στις καινοτοµίες κάθε κατασκευάστριας εταιρείας. Η πιο πάνω εικόνα είναι από το fishfinder-plotter 1870F τις Furuno. Αντικρίζοντας την εικόνα, διακρίνουµε τα στρώµατα του θαλάσσιου ρεύµατος και το θερµοκλινές στη µέση, στο πάνω µέρος τα παράσιτα και το «θόρυβο» που εντοπίζονται πάντα στα πρώτα µέτρα κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας, ενώ στα δεξιά υπάρχει η κλίµακα βάθους, η οποία µας πληροφορεί για το βάθος εντοπισµού των στόχων, αλλά και για το µέγεθός τους.
Ακόµα πιο δεξιά θα εντοπίσουµε την λειτουργία A-scope, η οποία µας πληροφορεί σε πραγµατικό χρόνο, για το τι συµβαίνει µέσα στον κώνο σήµατος του βυθοµέτρου µας. Η λειτουργία αυτή είναι πολύ σηµαντική και συνάµα σωτήρια για εµάς τους ψαράδες και αποτελεί ένα ολόκληρο κεφάλαιο από µόνη της στη λειτουργία των συσκευών sonar. Πρακτικά, το A-scope µετατρέπει τις επιστροφές των στόχων σε «λάµψεις» χρωµάτων και τις καταχωρεί σαν ιστορικό στην οθόνη. Στην κάτω µεριά, θα δούµε να διαγράφεται ο πυθµένας και µέσα από τους χρωµατισµούς και το σχήµα του, θα εξάγουµε χρήσιµα συµπεράσµατα για τις υψοµετρικές διαφορές και τη σύσταση του.
Από την επιφάνεια µέχρι τον πυθµένα θα εµφανιστούν οι στόχοι που εντοπίζουµε, σε σχήµα αψίδας (ή τόξου, όπως συνηθίζουµε να το λέµε) και βάσει της πληροφορίας των χρωµάτων, θα αναγνωρίσουµε αν είναι ψάρια. Η εµπειρία σε συνδυασµό µε τη γνώση, θα µας επιτρέψει να αναγνωρίσουµε αν πρόκειται για µικρά ή µεγάλα ψάρια και να αναγνωρίσουµε το είδος τους.
Επίσης, θα µπορούµε να διακρίνουµε και άλλους στόχους, όπως είναι πχ. ένα ψαρευτικο εργαλείο (δίχτυ, παραγάδι). Κάτω δεξιά υπάρχει η ένδειξη βάθους, η οποία µας πληροφορεί για το βάθος που βρισκόµαστε, τη συγκεκριµένη χρονική στιγµή. Αριστερά, βλέπουµε τη µπάρα χρωµάτων, το «λεξικό» θα µπορούσαµε να πούµε στο διάβασµα µιας εικόνας βυθοµέτρου.
Η εικονα που περνούµε στην οθόνη του βυθοµέτρου «κυλαει» από τα δεξια προς τα αριστερά, και αντιλαµβανόµαστε την «τοµή» του θαλάσσιου χώρου που ψαρεύουµε σαν να είναι το σκάφος µας στην πάνω δεξιά µεριά της οθόνης και να κινείτε προς τα δεξιά.
Αφού κατανοήσουµε τι ακριβώς µπορούµε να πληροφορηθούµε από τα στοιχεία του βυθοµέτρου, τότε πρέπει να τα βάλουµε όλα σε µια σειρά, για να βγει ένα συµπέρασµα. Η ανάγνωση της εικόνας του fishfinder έχει τρεις στόχους: πρώτον να καταλάβουµε το ανάγλυφο και τη σύσταση του πυθµένα, δεύτερον να αποκαλυφθούν σε εµάς τα ψάρια του τόπου, τρίτον να κατανοήσουµε τις επικρατούσες στην περιοχή συνθήκες (π.χ. τα θαλάσσια ρεύµατα, πολύ καθοριστικά για την επίτευξη του στόχου µας). Την εικόνα του fishfinder, δεν πρέπει να την αντιλαµβανόµαστε σα µια θεατρική παράσταση ή µια εικόνα από δέκτη τηλεόρασης.
Η ανάγνωσή της χωρίζεται σε δύο ενότητες:
1) Ανάγνωση µιας εικόνας από το παρελθόν, δηλαδή κατανόηση µιας παράστασης, αφού έχει ήδη διαγραφεί από την οθόνη του βυθοµέτρου. Εδώ υπεισέρχεται και η έννοια του χρόνου (t) και πρέπει να τη διαβάσουµε όπως διαβάζουµε τις λέξεις σε ένα βιβλίο, δηλαδή από αριστερά προς τα δεξιά, έτσι ακριβώς όπως διαγράφηκε στην οθόνη.
2) Στιγµιαία ανάγνωση, δηλαδή αυτή που µπορούµε να διαβάσουµε σε πραγµατικό χρόνο βάσει της λειτουργίας Α-scope και απεικονίζει τα ψάρια µέσα στον κώνο. Αυτή η ανάγνωση απαιτεί εµπειρία και η οθόνη µετά την κλίµακα βάθους (ιστορικό) χρησιµοποιείται µόνο για επιβεβαίωση.
Χαρακτηριστικό παράδειγµα ότι ένας φίλος ψαράς -αρκετά προχωρηµένης ηλικίας- ψηµένος από τον ήλιο και την αλµύρα της θάλασσας, έχοντας ένα ρήγµα στην οθόνη του βυθοµέτρου του εδώ και πολλά χρόνια, το οποίο δεν του επιτρέπει να διακρίνει τίποτα άλλο εκτός από το A-scope, µπορεί και δουλεύει το όργανο χωρίς κανένα πρόβληµα, µιας και το ψάρεµα που κάνει είναι κάθετο προς το πυθµένα και το να βλέπει όλα τα σήµατα του κώνου είναι για αυτόν αρκετά!!!
Λαµβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, θα προσπαθήσουµε να αναλύσουµε την παραπάνω εικόνα, από βυθόµετρο HDS τις Lowrance. Κάθε κουκίδα, κάθε µικρό ψεγάδι πρέπει να αναλυθεί και το σύνολο τους να συνθέσει το παζλ, από το οποίο θα αντλήσουµε την πληροφορία. Για να δούµε τώρα, τι πληροφορίες µπορούµε να αποκοµίσουµε «διαβάζοντας» την παρακάτω εικόνα:
(Α) Στην κορυφή, θα διακρίνουµε -στη συγκεκριµένη χρωµατική παλέτα- σαν κόκκινες και µπλε µάζες, τις επιστροφές του σήµατος που έρχονται από τα αιωρούµενα σωµατίδια στα πρώτα µέτρα.
(Β) Στο A-scope βλέπουµε ότι την παρούσα χρονική στιγµή δεν υπάρχει κάποιος ενδιαφέρων στόχος, εκτός από τον πυθµένα και το ρέµα που επικρατεί.
(Γ) Το ρέµα διακρίνεται πεντακάθαρα και στην υπόλοιπη οθόνη, σχηµατίζοντας ένα στρώµα από πιο σκληρό (κρύο) ρέµα στα 40 µέτρα.
(∆) Από τα χρώµατα του πυθµένα καταλαβαίνουµε ότι µιλάµε για σκληρό βυθό.
(Ε) Στην αριστερή µεριά της οθόνης, βλέπουµε µε ψηφιακές ενδείξεις στοιχεία σηµαντικά για το σχηµατισµό πιο ολοκληρωµένης άποψης περί των συνθηκών που επικρατούν. Το βάθος είναι 100 µέτρα, η θερµοκρασία επιφανείας του νερού στους 16,7ο Κελσίου, η ταχύτητα του σκάφους 0,8 κόµβοι και η τάση τροφοδοσίας του οργάνου στα 14 Volt.
(Ζ) Κάτω αριστερά στην οθόνη θα διακρίνουµε τους στόχους, ένα κοπάδι µε µεγάλα µαγιάτικα. Στην αρχή (Ζ), το κοπάδι παίρνει κίτρινο χρώµα, ένδειξη ότι τα ψάρια είναι πολύ κοντά το ένα µε το άλλο, αµέσως µετά όµως
(Ζ2) αλλάζει χρώµα δείχνοντας ότι τα ψάρια άνοιξαν (το κοπάδι διασπάστηκε).
Ο λόγος είναι ότι έχουν αντιληφθεί το ψαρευτικό εργαλείο που κατέβασε ο φίλος ψαράς µόλις εντόπισε τα ψάρια, το οποίο και µπορούµε να δούµε αν παρατηρήσουµε τη διαγώνια, κόκκινη λεπτή γραµµή στην οθόνη (Η). Αµέσως µετά, θα δούµε τα ψάρια να ανεβαίνουν ελαφρά για να ανιχνεύσουν και να επιθεωρήσουν-καθώς είναι πολύ περίεργα από τη φύση τους-τον απρόσµενο επισκέπτη.
Η καµπύλη που διαγράφεται (Ζ3) µαρτυρά ότι τα ψάρια εγκαταλείπουν το δόλωµα αδιάφορα. Όπως καταλαβαίνουµε, η όλη σκηνή έχει εξελιχθεί κάποιο χρονικό διάστηµα νωρίτερα, µιας και ότι βλέπουµε στην οθόνη αποτελεί ιστορικό. Μαθαίνοντας τα µυστικά του βυθοµέτρου, θα ανοιχτεί ένας καινούργιος κόσµος µπροστά στα µάτια µας. Με την πάροδο του χρόνου, τα χρώµατα και τα σχήµατα που θα διαγράφονται στην οθόνη, θα αποκωδικοποιούνται µηχανικά στον εγκέφαλό µας και αυτόµατα θα καταλαβαίνουµε την πληροφορία.
Πώς γίνεται π.χ. µε τις λέξεις µιας πρότασης, όπου περνώντας το βλέµµα µας από πάνω της καταλαβαίνουµε άµεσα όλο της το νόηµα; Η εκπαίδευση πάνω στο αντικείµενο θα κάνει τη διαφορά και θα µας οδηγήσει στο επιθυµητό αποτέλεσµα, ώστε να φτάσουµε στο σηµείο να αναγνωρίζουµε σύσταση πυθµένα και να κάνουµε ταυτοποίηση των στόχων.
