Βυθόμετρο και Ψυχολογία
Η ψυχολογία στην επίτευξη ενός στόχου στη ζωή διαδραµατίζει σηµαντικό ρόλο.
Στο χειρισµό του βυθοµέτρου και συγκεκριμένα στον εντοπισµό ψαριών παίζει εξίσου σημαντικό ρόλο. H ψυχολογία είναι άρρηκτα συνδεδεµένη µε το επίπεδο εκπαίδευσης αλλά και την εµπιστοσύνη που έχουµε στον εκπαιδευτή µας.
Μακάρι το βυθόµετρο, το οποίο στην ουσία είναι ένα όργανο αναπαράστασης του βυθού κάτω από το σκάφος µας βάσει µετρήσεων και υπολογισµών, να µπορέσει να αποδώσει τέλεια ότι κινείται πάνω στον πυθµένα και να µετασχηµατίσει τους αλγόριθµους σε πιστές γραφικές παραστάσεις στην οθόνη υγρού κρυστάλλου.
Ο χειριστής, µε τη βοήθεια της εκπαίδευσης πάνω στις ηχοβολιστικές συσκευές, θα µάθει να αποκωδικοποιεί κάθε στόχο που εµφανίζεται στην οθόνη του βυθοµέτρου του. Στην εικόνα βλέπουµε ένα µεγάλο κοπάδι από µαγιάτικα και το πλάνο (jigging) να βυθίζεται ανάµεσά τους
Η εµπιστοσύνη σε ότι δείχνει το όργανο και στην ικανότητά του να αναπαριστά την αλήθεια, συνδυάζεται µε το επίπεδο εκπαίδευσης του χειριστή, µιας και πρέπει να πιστέψει ότι µπορεί να αποκωδικοποιεί σωστά αυτό που βλέπει και να πράττει ανάλογα. Αυτό γίνεται γιατί ο χειριστής δε µπορεί να τεστάρει και να επαληθεύσει αν το όργανο αναπαριστά την αλήθεια, ή τη διαστρεβλώνει λόγω κάποιων αστάθµητων παραγόντων.
Αµφιβολίες
Κάποιες από της ερωτήσεις που αιωρούνται στο µυαλό ενός χειριστή και πολλές φορές τον οδηγούν σε αµφιβολίες για αυτό που βλέπει, είναι: «αυτό που διαγράφεται στην οθόνη, είναι ψάρι ή κάτι άλλο;», ή «το βυθόµετρό µου είναι κατάλληλα ρυθµισµένο για να δείξει σωστά το βυθό και τα ψάρια περνώντας από πάνω τους;».
Και ειδικά το τελευταίο, δηλαδή οι ρυθµίσεις του µηχανήµατος, είναι ένας εφιάλτης που έχει ταλαιπωρήσει και συνεχίζει να ταλαιπωρεί τους νεοεισελθόντες στον κόσµο των βυθοµέτρων χειριστές, µιας και όλοι ψάχνουν το «µαγικό» συνδυασµό των ρυθµίσεων που θα κάνει το βυθόµετρό τους θα δουλεύει τέλεια και θα τους αποδίδει ότι γίνεται στο βυθό µε πιστότητα. Η αλήθεια είναι όµως µία, για να πάρουµε σωστή εικόνα στο βυθόµετρό µας, πρέπει να συµβούν τα εξής τέσσερα πράγµατα, σε απόλυτη αρµονία:
1. Να προµηθευτούµε βυθόµετρο το οποίο θα έχει την ικανότητα να µας αποδίδει τους στόχους µε λεπτοµέρεια, κάτι που είναι συνδεδεµένο µε την επεξεργαστική δύναµη της συσκευής, την ανάλυση της οθόνης και της καινοτοµίες του κατασκευαστή
2. Η σωστή επιλογή του αισθητήρα, η οποία έχει σχέση µε το είδος του σκάφους, την τεχνική ψαρέµατος στην οποία σκοπεύουµε να επιδοθούµε κατά κύριο λόγο, αλλά και η σωστή εγκατάστασή του πάνω στο σκάφος (δηλαδή σηµείο και κλίση)
3. Η σωστές ρυθµίσεις της συσκευής, βάσει της τεχνικής, του βάθους, του χαρακτήρα µας κλπ.
4. Η εκπαίδευσή µας και η κατανόηση του γενικού τρόπου λειτουργίας των συσκευών SONAR, αλλά και η απόλυτη κατανόηση των λειτουργιών του δικού µας βυθοµέτρου, µιας και ο κάθε κατασκευαστής προσθέτει δικές του καινοτοµίες, που διαφέρουν από αυτές άλλων εταιρειών, ενώ υπάρχουν σηµαντικές διαφοροποιήσεις και από µοντέλο σε µοντέλο της ίδιας εταιρείας.
Οι δύο τελευταίοι παράγοντες είναι αυτοί που απαιτούν την εµπιστοσύνη του χειριστή στον εκπαιδευτή του και τις γνώσεις του πάνω στο αντικείµενο.
Η εµπιστοσύνη στην αποκωδικοποίηση
Το βυθόµετρο θα µας αποδώσει ότι «βλέπει» µε ένα ιδιαίτερο τρόπο στην οθόνη και όχι όπως βλέπουµε τα αντικείµενα µε την ανθρώπινη όραση. Αυτό οφείλεται στο ότι το βυθόµετρο «διαβάζει» το βυθό µέσω ενός ηχητικού κώνου. Άρα η εµπιστοσύνη στην αποκωδικοποίηση και ταυτοποίηση των στόχων που διαγράφονται σε µια οθόνη βυθοµέτρου, είναι ο παράγοντας που θα εδραιώσει την ψυχολογία του χειριστή, ώστε να µπορέσει και αυτός να αρχίσει να διαβάζει το βυθόµετρο.
Σε αυτό το σηµείο θεωρώ σκόπιµο να αφηγηθώ τι µου συνέβει πριν περίπου ένα χρόνο µε ένα φίλο πελάτη από τη νησιωτική Ελλάδα, και το οποίο είναι ενδεικτικό του πόσο σηµαντικό ρόλο παίζει η ψυχολογία πάνω στο χειρισµό του οργάνου.
Η ιστορία του φίλου
Ο φίλος, που µπορούµε να τον λέµε πχ. Παναγιώτη για τις ανάγκες της αφήγησής µας, είχε προµηθευτεί από µένα το βυθόµετρό του ένα µήνα πριν, και αφού έγινε η σωστή τοποθέτηση του αισθητήρα βάσει λεπτοµερών οδηγιών µου και προηγήθηκαν οι κατάλληλες ρυθµίσεις του µηχανήµατος, ο φίλος άρχισε και έµπαινε στο µαγικό κόσµο του βυθοµέτρου.
Κάθε µέρα λοιπόν, εντυπωσιαζόταν όλο και περισσότερο, µιας και αυτό συµβαίνει πάντα στην αρχή, ειδικά όταν ξεκινήσεις να έχεις τις πρώτες ψαρευτικές επιτυχίες. Κάποιο βράδυ, ο φίλος πήγε να ρίξει παραγάδι, και νοµίζοντας ότι δε βλέπει τη σωστή εικόνα -εδώ αρχίζει και µπαίνει η ψυχολογία του χρήστη που αναφέραµε παραπάνω- άρχισε να πειράζει τις βασικές ρυθµίσεις, µε αποτέλεσµα να καταφέρει να αποσυντονίσει το όργανο και πραγµατικά να µην αποδίδονται σωστά οι στόχοι.
Την επόµενη µέρα επικοινώνησε µαζί µου και µου ανάφερε τι έγινε. Επαναφέραµε λοιπόν το όργανο στις εργοστασιακές ρυθµίσεις του, και αρχίσαµε το σετάρισµα από την αρχή. Αφού τελειώσαµε, κατάλαβα την καχυποψία του Παναγιώτη ότι κάτι δεν του άρεσε στην εικόνα, µιας και µου ανάφερε ότι το βυθόµετρο τα «έδειχνε διαφορετικά» πριν το πειράξει.
Παρόλο που εκείνη τη στιγµή ήµουν στην άλλη άκρη της Ελλάδας, µέσα από την εµπειρία που απορρέει από τα τόσα χρόνια ενασχόλησής µου µε το βυθόµετρο, ήξερα ότι ο φίλος είχε επηρεαστεί ψυχολογικά, και αυτό ήταν κάτι το οποίο δεν θα τον άφηνε να χειριστεί το βυθόµετρο σωστά, όσο και αν τον έπειθα εγώ ότι οι ρυθµίσεις ξαναγύρισαν στο φυσιολογικό τους και τώρα ήταν εντάξει. «Μήπως να βάζαµε αυτό εκεί ή το άλλο εκεί;», ρωτούσε ο Παναγιώτης. Έτσι αποφάσισα να κάνω το πείραµα της ασπιρίνης, το οποίο πάντα πιάνει και έχει να κάνει καθαρά µε την ψυχολογία του χειριστή. τον ρώτησα λοιπόν, «Παναγιώτη, µέχρι που βλέπεις πράσινο χρώµα στην οθόνη;». «Μέχρι τα µεσόνερα περίπου», µου απάντησε. «Ρε φίλε, το βρήκα», του είπα, «ξέρω τι έχει πειραχτεί και αυτό δεν επαναφέρεται µε τις εργοστασιακές ρυθµίσεις!
Τον οδήγησα στο µενού, σε µια ρύθµιση η οποία για να ενεργοποιηθεί θέλει παράλληλα και άλλη λειτουργία -απενεργοποιηµένη εκείνη την ώρα- , µε τιµή από το εργοστάσιο 35, και τη µέγιστη να φτάνει στο 100. Του λέω λοιπόν : «∆ιάβασέ µου τι νούµερο γράφει εκεί;». «35», µου απαντά. «Παναγιώτη, αυτό έπρεπε να είναι 80, οπότε αυτό χαλάει όλη την εικόνα». «Είδες ρε δάσκαλε, στο έλεγα ότι δεν έδειχνε καλά», µου λέει. Αφού λοιπόν το ρύθµισε στο 80, ακούστηκε φανερά ικανοποιηµένος στο τηλέφωνο, και σε αυτό το σηµείο είχα καταφέρει να του αλλάξω την ψυχολογία.
Τώρα το µόνο που έµενε ήταν να ανιχνεύσει τα ψάρια, ώστε να βεβαιωθεί. Φυσικά το παραπάνω δε θα δούλευε, αν εγώ δεν ήµουν σίγουρος για την κατάσταση του οργάνου! Κλείσαµε λοιπόν το τηλέφωνο και µετά από µισή ώρα περίπου µε πήρε ξανά, φανερά αισιόδοξος και ικανοποιηµένος, και µου ανακοίνωσε ότι το βυθόµετρο «όχι µόνο ζωγραφίζει», όπως χαρακτηριστικά µου ανέφερε, «αλλά δουλεύει καλυτέρα και από πριν». Μετά από λίγο καιρό, σε κάποια άλλη συνοµιλία µας, µε αντιµετώπισε δύσπιστα όταν του ανέφερα το «πείραµα», αν και πιστεύω πως κάτω από τα µουστάκια του κρυφογελούσε!
Όπως συνηθίζω να λέω πάντα, κάθε νέος χειριστής πρέπει να επικεντρωθεί σε δύο παράγοντες, πρώτον στην εκπαίδευσή του και δεύτερο στην πρακτική, δηλαδή στο να κάνει πράξη αυτά που διδάχτηκε. Αυτά τα δύο θα τον οδηγήσουν στη σιγουριά για αυτό που βλέπει, αναγνωρίζει και αποκωδικοποιεί στην οθόνη του, κάτι που θα τον κάνει να αποφύγει καταστάσεις αµφιβολίας, όπως συνέβει στο παραπάνω περιστατικό.
Εµπιστευτείτε το βυθόµετρό σας, τα βυθόµετρα δε λένε ποτέ ψέµατα, µόνο οι άνθρωποι λένε!
