Το Ναυάγιο του Βρετανικού Ατμόπλοιου Helmstedt (1890) στην Κάρυστο - video/photo
Κώστας Θωκταρίδης, Γιώργος Μαραγκουδάκης
Το άρθρο του ερευνητή Κώστα Θωκταρίδη εξετάζει το ναυάγιο του βρετανικού ατμόπλοιου Helmstedt, που βυθίστηκε το 1890 στην Κάρυστο. Ακολουθούν βίντεο και φωτογραφίες που αναλύουν την ιστορία του πλοίου, τις συνθήκες της βύθισής του καθώς και την σημερινή κατάσταση στο βυθό.
Δείτε το βίντεο εδώ:
Το Helmstedt ήταν ένα κυριολεκτικά βαπόρι, η πρόωσή του στηρίζονταν στον ατμό (vapor) όπως στα περισσότερα νεότευκτα εμπορικά πλοία της εποχής του.
Ναυπηγήθηκε το 1877 στην πόλη Hartlepool, το επίνειο του Middlesbrough στην βόρειο Αγγλία, από τον ναυτιλιακό κολοσσό της εποχής, “Furness Withy & Co. Ltd.” για λογαριασμό της “R. Ropner & Co” όπου και παρέμεινε μέχρι τέλους στην ιδιοκτησία της.
Είναι ένα σχετικά καλά διατηρημένο χαρακτηριστικό δείγμα της επαναστατικής εκείνης περιόδου ναυπήγησης πλοίων. Αφού λύθηκαν πολλά τεχνικά προβλήματα, συνδυάστηκε ο ατμός στα σιδερένια πλοία με έλικα για πρόωση, γεγονός αποτέλεσε το υπόβαθρο του ολοένα και αυξανόμενου εμπορίου δια θαλάσσης.
Εκτός από ατμόπλοιο, χαρακτηρίζονταν και ως “tramp steamer”, επειδή δεν είχε σταθερό δρομολόγιο, δεν είχε σταθερά λιμάνια, ούτε και σταθερούς ναυλωτές. Ταξίδευε από εδώ και από κει δηλαδή, σαν αλήτης και εκτελούσε ακανόνιστα δρομολόγια.
Τα “περιφερόμενα” πλοία αυτού του τύπου μέχρι τον Β’ ΠΠ ήταν 7-10.000 τόνων, όταν τα διαδέχτηκαν τα αμερικάνικα Liberty.
Τεχνικά Χαρακτηριστικά του Helmsted
Το S/S Helmstedt είχε μήκος 81 μέτρα, πλάτος 10 μέτρα και βύθισμα 5,7 μέτρα. Κατά την ναυπήγησή του το GRT (Gross Register Tons, συνολικός ωφέλιμος όγκος ενός πλοίου με εμπορεύματα, καύσιμα και επιβάτες) ήταν 1.586 τόνοι και το NRT (Net Register Tons, μέτρηση του ωφέλιμου όγκου εμπορεύματος) 1.012 τόνοι.
Η ατμομηχανή του ήταν δικύλινδρη, συμπύκνωσης επιφανείας, χρησιμοποιούσε δηλαδή ξανά το ίδιο νερό από μετατροπή του ατμού της, δύο βραστήρων των 65 PSI και μέσω μιας τετράφτερης έλικας μη κυρτών πτερυγίων που είναι ορατά στο ναυάγιο, απέδιδε 140 ίππους.
Είχε δυο αμπάρια, ένα πρώρα, ένα πρύμα με δύο ανοίγματα στο κάθε ένα. Επίσης ήταν εγκατεστημένοι δυο ιστοί για πλεύση με πανιά.
Το πλοίο ήταν σε χρήση από την ίδια εταιρεία του “R. Ropner & Co” για 13 χρόνια.
Η νύχτα της βύθισης
Στις 17 Μαρτίου 1890, το Helmstedt απέπλευσε από το Livorno της Ιταλίας, άδειο εμπορεύματος με γεμάτες θάλασσα τις ballast δεξαμενές του (ώστε να έχει βύθισμα και να είναι η έλικα στο νερό για να ταξιδεύει) με προορισμό το Nikolayev της Ουκρανίας στην Μαύρη Θάλασσα.
Στις 22 Μαρτίου 1890 πέρασε το στενό Κέας το απόγευμα και κατόπιν έστρεψε βόρειο ανατολικά – ανατολικά για να διαπλεύσει το στενό του Κάβο Ντόρο. Η κατάσταση θαλάσσης ήταν καλή και η ορατότητα περιορισμένη λόγω πυκνής ομίχλης, γι’ αυτό και οι μηχανές ήταν στο μισό, για να πλέει με μικρή ταχύτητα.
Περί τις 20:30 εμφανίστηκε ξαφνικά η στεριά κατάπλωρα και παρόλο τον άμεσο χειρισμό, το πλοίο επικάθισε δυτικά της βραχονησίδας Μαντήλι, έξω από την Κάρυστο.
Δεν κατέστη δυνατό να παραμείνει το πλοίο επικαθισμένο και άρχισε να παρασύρεται στην ανοιχτή θάλασσα. Από την εισροή ύδατος στο πρωραίο τμήμα, άρχισε να βυθίζεται με την πλώρη.
Περί τις 21:40 όταν άρχισε να παίρνει και κλίση προς τα αριστερά, το πλήρωμα το εγκατέλειψε, φοβούμενο άμεσο αναποδογύρισμα του πλοίου.
Τελικά παρέμεινε στην επιφάνεια για άλλες 8 ώρες και περί τις 04:40 τα ξημερώματα της 23 Μαρτίου 1890 βυθίστηκε με την πλώρη, ανοιχτά της Καρύστου σε βάθος -67,4 μέτρων.
Η Τύχη του Πληρώματος και οι Έρευνες
Τα 20 μέλη του πληρώματος αποβιβάστηκαν με ασφάλεια στην Εύβοια και επαναπατρίστηκαν μέσω Κωνσταντινούπολης, χωρίς απώλειες ζωής.
Το δικαστήριο απέδωσε το ατύχημα σε αμέλεια του πλοιάρχου, αφαιρώντας του την άδεια για τρεις μήνες, παρόλα αυτά του επετράπει να εργάζεται ως γραμματικός, στο διάστημα αυτό.
Ανακάλυψη του Ναυαγίου
Το ναυάγιο του βρετανικού ατμόπλοιου Helmstedt, ανήκει σε ένα από τα 91 επισκέψιμα ναυάγια των ελληνικών θαλασσών που έχει παρουσιάσει σε σχετική λίστα το Κεντρικό Συμβούλιο των Νεωτέρων Μνημείων του ΥΠΠΟΑ.
Η ανακάλυψη και η ταυτοποίηση του ναυαγίου έγινε το 2009 από τους φίλους και εξαιρετικούς αυτοδύτες Νικόλα Βασιλάτο και Ελένη Τσοπουροπούλου, για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την αποστολή μπορείτε να δείτε εδώ: https://www.wreckdiving.gr/wreck/helmstedt
Βιβλιογραφία:
1. https://www.hhtandn.org/venues/3775/furness-withy-and-co-ltd
2. https://en.wikipedia.org/wiki/Tramp_trade
Υποβρύχιες λήψεις, Project Manager: Κώστας Θωκταρίδης, Αγάπη – Ωκεανίς Θωκταρίδη
Υποστήριξη ROV: Νίκος Ανέστης, Αιμίλιος Σκουλίδης
Εναέριες λήψεις/μοντάζ: Γιώργος Μαραγκουδάκης
