Βρετανικός (Britannic), το μεγαλύτερο ναυάγιο του Αιγαίου

Βρετανικός (Britannic), το μεγαλύτερο ναυάγιο του Αιγαίου

Σαν σήμερα, 100 χρόνια πριν στις 21 Νοεμβρίου 1916 στις 9:07 π.μ., ο Βρετανικός (HMHS Britannic) βυθίστηκε στο στενό μεταξύ Μακρονήσου και Κέας μετά από πρόσκρουσή σε νάρκη, που είχε ποντίσει το γερμανικό υποβρύχιο U-73 ενώ έπλεε στο στενό Κέας – Μακρονήσου, τρία μίλια μακριά από τη ακτή.

Ο Βρετανικός, κατασκευάστηκε και καθελκύστηκε στις 26 Φεβρουαρίου του 1914 από το ναυπηγείο Harland and Wolff στο Μπέλφαστ, τη μεγαλύτερη πόλη της Βορείου Ιρλανδίας. Ο Βρετανικός ήταν αδελφικό πλοίο του Τιτανικού, όταν μάλιστα βυθίστηκε, ο Βρετανικός βρισκόταν στο ναυπηγείο. Η βύθιση του Τιτανικού ήταν η αφορμή να αλλάξουν τα σχέδια την τελευταία στιγμή και να γίνουν ακρετές βελτιώσεις ώστε να γίνει ακόμα πιο ασφαλές πλοίο.

Καθελκύστηκε στις 26 Φεβρουαρίου του 1914, και μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, επιτάχθηκε από το Βρετανικό Ναυαρχείο σαν πλωτό νοσοκομείο, όπου βοήθησε να σωθούν από τα μέτωπα της Τουρκίας, των Βαλκανίων και της Μέσης Ανατολής 15.000 τραυματίες.

Στις 21 Νοεμβρίου του 1916, ταξίδευε προς τον Νοσοκομειακό σταθμό της Λήμνου όταν ακούστηκε η έκρηξη από την πρόσκρουση με την νάρκη. Μετά από 55 λεπτά, το μήκους 269 μέτρα κουφάρι του ακούμπησε στο βυθό, σε βάθος 120 μέτρων. Με επιβαίνοντες 1.300 άτομα, ο απολογισμός των νεκρών δεν ήταν τόσο μεγάλος. 21 μέλη του πληρώματος και 9 άνδρες του Βασιλικού Υγειονομικού Σώματος, σύνολο 30 άτομα θα χάσουν τη ζωή τους. Σύμφωνα με μαρτυρίες ο καπετάνιος προσπάθησε με τις μηχανές στο φουλ να φτάσει τις ακτές και να προσαράξει, τελικά όμως το μόνο που θα καταφέρει είναι να διαλύσει τις σωστικές βάρκες που δεν μπόρεσαν να απομακρυνθούν έγκαιρα. Σύμφωνα με τις μαρτυρίες η απόφαση του πλοίαρχου Τσαρλς Μπάρτλετ (Charles Bartlett) να προσαράξει το πλοίο στην ακτή, παράσυρε 2 – 3 λέμβους από την δίνη των προπελών και το πλήρωμά τους κομματιάστηκε από αυτές, λίγοι κατάφεραν να γλυτώσουν και οι περισσότεροι με σοβαρούς ακροτηριασμούς.

Είναι αξιοσημείωτο ότι ανάμεσα σε αυτούς που γλύτωσαν ήταν η 80χρονη νοσοκόμα Βιολέτα Τζέσοπ (Violet Jessop), που είχε επιζήσει και απ’ το ναυάγιο του Τιτανικού ενώ επέβαινε και στον Ολυμπιακό, την ημέρα της σύγκρουσης του με το πολεμικό πλοίο HMS Hawke. Η οποία μετά από χρόνια θα καταδυθεί με βαθυσκάφος και θα αναγνωρίσει την καμπίνα όπου διέμενε το 1916 ως νεαρή νοσοκόμα!

Οι νεκροί αφέθηκαν στην θάλασσα, ενώ οι τραυματίες μεταφέρθηκαν προσωρινά στο λιμάνι της Κέας για λάβουν τις πρώτες βοήθειες. Στους διασωθέντες προσφέρθηκε βοήθεια από τους κατοίκους και τους ψαράδες της Κέας, που έσπευσαν και έσωσαν εκατοντάδες ναυαγούς. Οι νοσοκόμες και οι γιατροί του πλοίου κατάφεραν με τα ελάχιστα μέσα που είχαν στην διάθεση τους (κουβέρτες, σωσίβια, στολές) να κατασκευάσουν αυτοσχέδιους επιδέσμους, περιμένοντας την άφιξη των πλοίων διάσωσης στο χώρο του ναυαγίου.

Τη διάσωση ανέλαβαν δύο αγγλικά αντιτορπιλικά, το HMS Scourge και το HMS Heroic, τα οποία μετέφεραν τους διασωθέντες στον Πειραιά και στο Φάληρο το απόγευμα της ίδιας ημέρας. Συνολικά, πέντε από τους τραυματίες υπέκυψαν στα τραύματα τους μετά τη διάσωση. Οι τέσσερις είναι θαμμένοι στο νεκροταφείο της Δραπετσώνας, στο χώρο που φιλοξενεί τα μνήματα της Βρετανικής Κοινοπολιτείας. Ο πέμπτος είχε ταφεί αρχικά στο λιμάνι της Κέας, αλλά πρόσφατες έρευνες έδειξαν ότι ο τάφος του μεταφέρθηκε στο Βρετανικό πολεμικό κοιμητήριο της Σύρου το 1921.

Το 1975 ο Ζακ Κουστώ, ανακάλυψε το κουφάρι του Βρετανικού σε βάθος 120 μέτρων. Ο ίδιος και η ομάδα του ήταν οι πρώτοι που το εξερεύνησαν ένα χρόνο αργότερα. Στις αρχές της δεκαετίας του 1990 ο Βρετανός ερασιτέχνης ιστορικός Σάιμον Μιλς (Simon Mills) αγόρασε το ναυάγιο. Η συνεισφορά του Μιλς στην έρευνα της ιστορίας του πλοίου ήταν μεγάλη, καθώς έγραψε δύο βιβλία, συμμετείχε στην παραγωγή αρκετών τηλεοπτικών προγραμμάτων και είχε βασικό ρόλο στην οργάνωση όλων των καταδυτικών αποστολών που έλαβαν χώρα από το 1995 μέχρι το 2006. Το 2007 ήταν από τα ιδρυτικά μέλη του “Ιδρύματος Βρετανικός” (Britannic Foundation) και της θυγατρικής του εταιρείας “Βρετανικός Α.Ε.”, που έχει σκοπό την προστασία/διατήρηση του ναυαγίου, την προώθηση της ιστορίας του στο ευρύ κοινό και την οργάνωση των καταδύσεων σε αυτό. Βεβαίως, η αδειοδότηση και η εποπτεία κάθε καταδυτικής δραστηριότητας στο ναυάγιο ανήκουν στην Εφορία Ενάλιων Αρχαιοτήτων (Υπ. Πολιτισμού) καθώς αυτό βρίσκεται μέσα στα Ελληνικά χωρικά ύδατα.

Το 2014, με την βοήθεια της τεχνολογίας η Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων μέσω της καταδυόμενης αρχιτέκτονα – μηχανικού Αικατερίνης Ταγωνίδου, παρακολούθησε στενά τις υποβρύχιες κινηματογραφήσεις που έγιναν από την «U GROUP MALTA LMD» στη θαλάσσια περιοχή ΒΔ της νήσου Κέας.

Οι καταδύσεις στο ιστορικό ναυάγιο του Βρετανικού διήρκεσαν 10 μέρες (5/9 -15/9/2014) και έγιναν με τη χρήση υπερσύγχρονου βαθυσκάφους και ROV (Remotely Operated Underwater Vehicle), που μετέφερε το πλοίο «U-BOAT NAVIGATOR» από τη Μάλτα.

Για τη βρετανική διοίκηση είναι πολεμικό νεκροταφείο και για την εφορία εναλίων αρχαιοτήτων, αρχαιολογικός χώρος. Όσο για το γερμανικό υποβρύχιο, που πόντισε τη νάρκη, αργότερα βυθίστηκε και αυτό στον Σαρωνικό.

Βρεταννικός

Βρετανικός
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
Πλοιοκτήτης	White Star Line
Ναυπηγείο	Harland and Wolff shipyard, Belfast
Παροπλισμός	21 Νοεμβρίου 1916
Αριθμός διασωθέντων	1036
Γενικά χαρακτηριστικά
Εκτόπισμα	53.200 τόνοι
Μήκος	269,1 m
Πλάτος	28,7 m
Βύθισμα	10,5 m
Πρόωση	Μια ορειχάλκινη τετράφυλλη κεντρική έλικα και δύο ορειχάλκινες τρίφυλλες εκατέρωθεν της κεντρικής .
Ταχύτητα	23 κόμβοι (42,6 km/h) (26,5 mph)
Πλήρωμα	860